Main Content CTA Title

Cyngor doeth i hyfforddwyr gwrywaidd sy'n cefnogi merched a genethod gydag iechyd merched mewn chwaraeon

  1. Hafan
  2. Newyddion, Straeon a Digwyddiadau
  3. Newyddion, Erthyglau ac Ymgyrchoedd
  4. Cyngor doeth i hyfforddwyr gwrywaidd sy'n cefnogi merched a genethod gydag iechyd merched mewn chwaraeon

Dynion yw'r rhan fwyaf o hyfforddwyr sy'n gweithio gydag athletwyr benywaidd mewn chwaraeon perfformiad. Gan mai dynion ydyn nhw, dydyn nhw ddim yn rhannu'r un profiadau byw â'r merched maen nhw’n eu hyfforddi. Ond dydi hynny ddim yn golygu nad ydyn nhw’n gallu dysgu a datblygu dealltwriaeth o iechyd merched.

Mae llawer o hyfforddwyr yn gwneud gwaith gwych. Ond mae bwlch o hyd yn y ddealltwriaeth o sut mae ffactorau iechyd merched yn dylanwadu ar hyfforddiant, adferiad a pherfformiad merched mewn chwaraeon elitaidd.

Gall iechyd merched, o gylch y mislif i feichiogrwydd, gael effaith fawr ar sut mae merched yn teimlo, yn hyfforddi ac yn perfformio. Pan mae hyfforddwyr yn hyderus i siarad am y pynciau yma ac yn addasu eu dull, mae athletwyr benywaidd yn fwy tebygol o deimlo eu bod yn cael eu cefnogi ac yn gallu ffynnu.

I hyfforddwyr gwrywaidd, mae cyfle a chyfrifoldeb enfawr i addasu a chreu amgylcheddau sy'n canolbwyntio ar y person lle gall merched berfformio hyd eithaf eu gallu, mwynhau eu camp a thyfu fel pobl.

Dyma ambell gyngor doeth gan athletwyr benywaidd a hyfforddwyr gwrywaidd ar sut i wneud i hyn ddigwydd:

1. Dysgu am iechyd merched a sut mae’n effeithio ar chwaraeon

Bydd cymryd y cam cyntaf i addysgu eich hun am iechyd merched yn eich helpu chi i gefnogi eich athletwyr yn well.

Mark Samuels
Roeddwn i eisiau gwybod mwy oherwydd bod peidio â bod â’r wybodaeth yn fy mhoeni i. Fe es i ati i ddysgu ychydig mwy er mwyn i mi allu bod yn fersiwn well ohonof i fy hun i’r athletwyr rydw i’n gweithio gyda nhw.Nawr rydw i’n teimlo’n llawer mwy cyfforddus i gael sgyrsiau.
Mark Samuels, Uwch Ddarlithydd mewn Hyfforddi Chwaraeon ym Mhrifysgol Met Caerdydd a Hyfforddwr Trampolinio

2. Meithrin ymddiriedaeth i ddechrau 

Mae creu perthynas ddiogel o ymddiriedaeth yn sail i gyfathrebu ystyrlon – yn enwedig o amgylch pynciau sensitif.

“Rhaid meithrin perthynas a lefel o ymddiriedaeth cyn y gallwch chi gael sgyrsiau un i un neu wyneb yn wyneb. Mae gen i berthynas dda ac agored iawn gyda fy hyfforddwr gwrywaidd. A dweud y gwir, pan wnes i ddod i wybod fy mod i’n feichiog, ar ôl fy rhieni, ef oedd y person nesaf i ni ddweud wrtho.” - Bethan Davies, Cerddwr Rasys Rhyngwladol.

3. Creu gofod ar gyfer sgyrsiau agored 

Gall trafodaethau grŵp neu brofiadau a rennir helpu i gael gwared ar y stigma sy'n ymwneud â phynciau iechyd merched a meithrin hyder ymhlith athletwyr benywaidd.

Bethan Davies, Cerddwr Rasys Rhyngwladol
Fe gefais i brofiad da iawn mewn gwersyll hyfforddi lle cawson ni drafodaeth bwrdd crwn am gylch y mislif. Roedd hynny'n hyfryd iawn oherwydd gallai athletwyr hŷn ac athletwyr iau rannu ein profiadau ni. Fe roddodd lawer mwy o hyder i'r athletwyr iau siarad am y problemau roedden nhw’n eu hwynebu. Roeddwn i'n teimlo nad oeddech chi ar eich pen eich hun gyda rhai o'r problemau hynny.
Bethan Davies, Cerddwr Rasys Rhyngwladol

4. Bod yn gyfforddus yn siarad am iechyd merched 

Efallai y bydd siarad am y mislif, hormonau, neu lefelau egni yn teimlo'n lletchwith ar y dechrau – ond mae'r sgyrsiau yma’n bwysig.

Chris Lewis, Hyfforddwr Cryfder a Chyflyru, Chwaraeon Cymru
Y tro cyntaf i chi siarad â menyw am ei hiechyd, mae'n debyg y bydd yn teimlo ychydig yn lletchwith neu'n anghyfforddus. Ond po fwyaf y byddwch chi'n gwneud hynny, y mwyaf cyfforddus fydd pethau – a dim ond profiadau a chanlyniadau cadarnhaol rydw i wedi'u cael o gael y sgyrsiau hynny.
Chris Lewis, Hyfforddwr Cryfder a Chyflyru, Chwaraeon Cymru

“Cyn y sgwrs gyntaf, roeddwn i’n nerfus braidd. Ond yn y diwedd, fe drodd yn sgwrs eithaf braf y gallen ni adeiladu arni. Po fwyaf o sgyrsiau oedden ni’n eu cael, roedd yn bendant yn teimlo'n fwy cyfforddus.” – Mark Samuels, Uwch Ddarlithydd mewn Hyfforddi Chwaraeon ym Mhrifysgol Met Caerdydd a Hyfforddwr Trampolinio.

5. Gwrando ar eich athletwyr yn unigol 

Mae anghenion pob athletwr yn wahanol felly cofiwch wrando ac addasu. Dyna'n union beth mae Mark Samuels yn ei wneud wrth hyfforddi'r trampolinydd lefel hŷn o Gymru, India Marshall.

 – India Marshall, Trampolînydd Lefel Hŷn o Gymru
Fe wnes i sylwi sut roedd gwahanol gyfnodau yn fy nghylch i’n effeithio arnaf i ar y trampolîn, a dyna pam y dechreuodd y sgyrsiau. Fe weithiodd Mark a fi gyda'n gilydd ar gynllunio sesiynau cyn cystadlaethau gyda hynny mewn golwg.
India Marshall, Trampolînydd Lefel Hŷn o Gymru

“Fe siaradodd India am brofiad roedd hi'n mynd drwyddo nad oeddwn i’n gwybod llawer amdano. Ar ôl hynny, roedd angen i mi wybod mwy. Yn ein sesiwn gynllunio ddiwethaf, fe gawson ni sgwrs am ba gyfnodau y byddai'r merched ynddyn nhw. Mae cael y sgyrsiau’n golygu y gallwn ni wneud yr hyfforddiant yn fwy croesawgar, yn hwyl ac yn werth chweil.” – Mark Samuels, Uwch Ddarlithydd mewn Hyfforddi Chwaraeon ym Mhrifysgol Met Caerdydd a Hyfforddwr Trampolinio

6. Siarad am Gylch y Mislif

Mae deall sut mae cylch y mislif yn effeithio ar berfformiad a lles yn allweddol i unrhyw hyfforddwr sy'n gweithio gydag athletwyr benywaidd.

“Mae’r mislif yn dal i fod yn bwnc tabŵ mewn chwaraeon elitaidd ac mae’n parhau i gael effaith negyddol ar ferched sy'n cystadlu ar y lefel uchaf. Mae angen i bawb yn y byd chwaraeon greu amgylchedd agored a chefnogol lle mae cyfle i siarad am gylch y mislif a'r mislif heb boeni am letchwithdod, cywilydd nac embaras.”

“Mae'r ymchwil yn dweud wrthyn ni fod bylchau mewn gwybodaeth am gylch y mislif, a'r hyn fedr helpu athletwyr i reoli eu symptomau, felly rydyn ni wedi creu modiwl e-ddysgu newydd yn ddiweddar i helpu hyfforddwyr ac athletwyr i ddysgu mwy am y pwnc.” – Dr Natalie Brown, Chwaraeon Cymru

Meddyliau i Gloi

Os ydyn ni eisiau i fwy o athletwyr benywaidd ffynnu, mae angen i ni greu amgylcheddau sy'n deall ac yn cefnogi eu hanghenion nhw. Mae iechyd merched yn rhan allweddol o hynny.

Drwy feithrin ymddiriedaeth, dechrau sgyrsiau am iechyd, a gwrando ar athletwyr benywaidd fel unigolion, gall hyfforddwyr gwrywaidd chwarae rhan enfawr wrth helpu athletwyr benywaidd i ffynnu.

Ble i ddechrau:    

Dilynwch y cwrs Cylch y Mislif mewn Chwaraeon am ddim i hybu eich gwybodaeth, chwalu stigma, a chreu amgylchedd hyfforddi lle gall merched a genethod ffynnu.