Skip to main content

Mae disgwyl i rygbi’r gynghrair merched ffynnu yng Nghymru’r haf hwn

  1. Hafan
  2. Newyddion, Straeon a Digwyddiadau
  3. Newyddion, Erthyglau ac Ymgyrchoedd
  4. Mae disgwyl i rygbi’r gynghrair merched ffynnu yng Nghymru’r haf hwn

Mae Katie Carr yn credu y gall y ffrwydrad o ddiddordeb yn rygbi’r undeb y merched helpu i sbarduno ffyniant tebyg yn rygbi’r gynghrair yr haf yma.

Mae’r chwaraewraig ryngwladol dros Gymru yn brawf byw bod posib mwynhau’r ddwy gamp o lawr gwlad i lefel elitaidd a bod yr hen gystadleuaeth chwerw rhwng y codau yn rhywbeth sy’n perthyn i’r gorffennol.

Fe ddechreuodd Katie ei thymor chwaraeon yn chwarae rygbi’r undeb i Falcons Pontyclun a Met Caerdydd ac roedd hefyd yn rhan o XV Datblygu Cymru. Ond mae’r ferch 21 oed yn troi ei sylw at rygbi’r gynghrair yr haf yma a bydd yn chwarae i Demons Caerdydd a thîm cenedlaethol Cymru dros y misoedd nesaf.

Mae’r Demons yn chwarae yn haen dau Uwch Gynghrair Merched y DU, tra bo Cymru’n dechrau ar eu hymgais i gymhwyso ar gyfer Cwpan y Byd yn yr hydref, sy’n golygu bod digon i fod yn gyffrous amdano i chwaraewyr a gwylwyr ar y lefel uwch, ond mae pethau hefyd yn agor i fyny'n ddramatig yn rygbi’r gynghrair y merched ar lefel clwb cymunedol is hefyd.

Dreigiau, Outlaws a Bulls

Am y tro cyntaf, mae'r strwythur domestig yng Nghymru wedi'i drefnu i sicrhau chwe 'diwrnod darbi' pan fydd tri thîm merched - Dreigiau Gleision Caerdydd, Outlaws y Rhondda a Blue Bulls Pen-y-bont ar Ogwr - yn chwarae eu gemau allweddol ar ffurf dwbl ochr yn ochr â gemau presennol y dynion drwy gydol misoedd Mehefin a Gorffennaf.

Felly, oes posib i rygbi’r gynghrair fwynhau’r don o ddiddordeb sydd wedi cynyddu yn ddiweddar yn rygbi’r undeb y merched, gan ddenu torfeydd mwy nag erioed i gemau Cymru ym Mhencampwriaeth Chwe Gwlad y Merched eleni?

Beth mae'r gêm 13 bob ochr yn ei gynnig i enethod a merched sydd ddim yn rhan o’r fersiwn 15 bob ochr?

A ble mae’r cyfleoedd i chwaraewyr newydd roi cynnig ar rygbi’r gynghrair yn lle rygbi’r undeb, neu fel Katie, yn ogystal â rygbi’r undeb?

“Rydw i’n meddwl mai hwn fydd y tymor pan fydd rygbi’r gynghrair i ferched wir yn cydio ar lawr gwlad,” meddai Katie, myfyrwraig ym Met Caerdydd.

“Mae’r strwythur clybiau wedi gwella gyda’r gemau yma sydd wedi’u trefnu ac mae cael y tri chlwb yn ne Cymru nawr yn golygu bod cyfleoedd yno i ferched sydd eisiau rhoi cynnig arni.

“Mae gwahaniaethau rhwng y ddwy gêm nad ydi llawer o bobl yn eu deall mewn gwirionedd. Mae angen i chi roi cynnig ar rygbi’r gynghrair i werthfawrogi’r gwahaniaethau hynny, ond rydych chi’n cael y bêl yn eich dwylo llawer mwy yn rygbi’r gynghrair ac mae’r holl chwaraewyr yn cymryd rhan yn gyson.”

Fe ddechreuodd Katie ar ei siwrnai rygbi’r gynghrair yn chwarae i Blue Bulls Pen-y-bont ar Ogwr yn ei thref enedigol ac ochr yn ochr â’i hefaill Rosie, a ymunodd â hi i ddod yn chwaraewraig ryngwladol dros Gymru y llynedd.

“Fe wnes i fwynhau chwarae i Ben-y-bont ar Ogwr yn fawr. Fe wnaeth y tîm a’r hyfforddwyr fy ngalluogi i ddatblygu fy nealltwriaeth o’r gêm a fy helpu i dyfu fel chwaraewr. Rydw i’n edrych ymlaen at eu cefnogi nhw y tymor yma.

“Mae’n amgylchedd cyfeillgar iawn ac rydw i’n meddwl bod y tri chlwb yng Nghymru yn groesawgar iawn i bobl sydd eisiau mynd draw i roi cynnig ar y gamp.”

Llifo'n rhydd ac yn egnïol

Prif hyfforddwr rygbi’r gynghrair merched Cymru yw Tom Brindle sydd hefyd yn gweithio i’r Gynghrair Rygbi a Phêl Droed fel rheolwr cyffredinol Uwch Gynghrair y Merched.

Yn gyfrifol am dwf rygbi’r gynghrair y merched ledled y DU, mae’n credu bod y gamp yn cynnig rhywbeth gwahanol i rygbi’r undeb.

“Bydd rhywfaint o groesi bob amser rhwng rygbi’r undeb a rygbi’r gynghrair a dydyn ni ddim yn gweld hynny fel gwrthdaro, ond mae ambell fath o gorff a chyfres o sgiliau’n fwy addas ar gyfer rygbi’r gynghrair,” meddai Tom.

“Mae gan rygbi’r gynghrair ochr egnïol, gyflym iddi ac, yn y pen draw, rydych chi’n symud mwy na mewn rygbi’r undeb. 

“Yn rygbi’r gynghrair mae gennych chi gyfres o chwe thacl i ymosod, sy’n golygu y gallwch chi fod yn fwy symudol ac ymosod gyda’r bêl, ond mae’n rhaid i chi hefyd fod yn fwy bwriadol.

“Yr adborth rydyn ni’n ei gael gan y chwaraewyr ydi eich bod chi’n cael mwy o gyfleoedd ar y bêl mewn rygbi’r gynghrair a mwy o achlysuron i ymosod nag ydych chi mewn rygbi’r undeb a dyna pam mae chwaraewyr newydd yn ei hoffi.”

Lowri Norkett yn ymosod i dîm rygbi’r gynghrair y merched Demons Caerdydd.
Lowri Norkett yn ymosod i dîm rygbi’r gynghrair y merched Demons Caerdydd. Llun: Dean Livingstone.
Rydw i’n meddwl mai hwn fydd y tymor pan fydd rygbi’r gynghrair i ferched wir yn cydio ar lawr gwlad. Mae cael y tri chlwb yn ne Cymru nawr yn golygu bod cyfleoedd yno i ferched sydd eisiau rhoi cynnig arni.
Katie Carr

Mae Tom yn disgrifio’r tri chlwb yng Nghymru a’u gemau newydd fel “camau sylfaen” ar gyfer camp sy’n dal i ddod o hyd i’w thraed yng ngêm y merched.

Ond, ymhen amser, y gobaith ydi y bydd gan ferched amrywiaeth o opsiynau i roi cynnig ar gymysgedd eang o chwaraeon, fel bod y cyfleoedd i chwarae rygbi’r gynghrair mor niferus â’r rhai i chwarae rygbi’r undeb, pêl droed, hoci neu bêl rwyd.

“Yn y pen draw, dyna’r nod,” meddai.

“Efallai y bydd yn cymryd amser, ond rydyn ni’n rhoi pethau yn eu lle yn y gamp i geisio cael yr effaith orau bosibl.”

Penwythnos Hudolus

Un o’r conglfeini hynny yw cyfranogiad Cymru mewn twrnameintiau ysgolion sy’n cynnwys y DU gyfan gyda rowndiau terfynol proffil uchel fel rhan o Benwythnos Hudolus yr Uwch Gynghrair yn Newcastle.

Y Penwythnos Hudolus yw’r jamborî rygbi’r gynghrair blynyddol pan fydd rownd gyfan o Uwch Gynghrair y dynion yn cael ei chwarae mewn un lleoliad dros benwythnos cyfan.

Y llynedd, Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf yng Nghaerdydd oedd y tîm merched cyntaf o Gymru i ennill tlws ysgolion ar ôl trechu Academi Archesgob Sentamu o Hull yn rownd derfynol Blwyddyn 9.

Eleni, mae merched Glantaf wedi brwydro drwodd i’r rownd derfynol eto yng nghystadleuaeth Blwyddyn 10, gan guro ysgolion o gadarnleoedd traddodiadol rygbi’r gynghrair fel Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog.

Bydd Rownd Derfynol Merched Blwyddyn 10 yn rhoi cychwyn i’r Penwythnos Hudolus am 11:30am, cyn i Red Devils Salford chwarae yn erbyn Hull Kingston Rovers yng ngêm gyntaf yr Uwch Gynghrair am 1.30pm.

Carr's yn barod amdani

Ar ben arall y raddfa, mae’r gêm ryngwladol – ffenest siop unrhyw gamp – hefyd yn gwneud cynnydd da ac mae tîm merched Cymru, gan gynnwys y chwiorydd Carr, yn wynebu misoedd prysur.

Wedi’i ffurfio bedair blynedd yn ôl yn unig, ym mis Medi maen nhw’n croesawu’r Iseldiroedd ar gyfer eu gêm gymhwyso agoriadol ar gyfer Cwpan y Byd, gyda’u hail gêm – oddi cartref yn erbyn Gwlad Groeg – fis yn ddiweddarach.

Y flwyddyn nesaf, maen nhw'n cwrdd â Thwrci, y tîm olaf yn eu grŵp i gymhwyso ar gyfer Cwpan y Byd.

“Mae gennym ni dargedau mawr ac rydyn ni eisiau rhoi sioc i rai pobl,” meddai Tom.

“Rydw i’n meddwl bod gennym ni’r ddawn i wneud hynny a nawr mae angen i ni adeiladu’r naratif o’r gêm glwb, creu cyfleoedd, adeiladu uchelgais, fel ein bod ni’n gallu dod yn dîm merched cyntaf Cymru i gyrraedd Cwpan y Byd.”

Mae hynny’n nod i’r chwaraewyr hefyd, meddai Katie.

“Rydw i’n credu bod llwybr clir nawr o’r gêm glwb i’r Uwch Gynghrair, ac ymlaen i’r gêm ryngwladol,” meddai.

“Rydw i’n edrych ymlaen yn fawr at ddechrau’r paratoadau ar gyfer gemau Cymru. Mae'n mynd i fod yn hollol wych.

“Ond mae angen i bob camp fwrw gwreiddiau cadarn a dyna beth mae’r gemau clwb yma yng Nghymru yr haf yma yn ei ddarparu. Maen nhw’n dri thîm sy’n cyfateb yn dda ac fe ddylen nhw ddarparu cyfleoedd gwych i’r holl chwaraewyr sy’n cymryd rhan.”

Rygbi’r Gynghrair Cymru – gemau clwb y merched 2023

Dydd Sadwrn 10 Mehefin – Blue Bulls Pen-y-bont ar Ogwr vs Outlaws y Rhondda (Y Pîl)

Dydd Sadwrn 17 Mehefin – Dreigiau Gleision Caerdydd vs Blue Bulls Pen-y-bont ar Ogwr (Sili)

Dydd Sadwrn 24 Mehefin – Dreigiau Gleision Caerdydd vs Outlaws y Rhondda (Sili)

Dydd Sadwrn 8 Gorffennaf – Outlaws y Rhondda vs Dreigiau Gleision Caerdydd (Glyncoch)

Dydd Sadwrn 15 Gorffennaf – Blue Bulls Pen-y-bont ar Ogwr vs Dreigiau Gleision Caerdydd (Y Pîl)

Dydd Sadwrn 29 Gorffennaf – Outlaws y Rhondda vs Blue Bulls Pen-y-bont ar Ogwr (Glyncoch)

I gymryd rhan gydag unrhyw un o'r timau, e-bostiwch [javascript protected email address]

Newyddion Diweddaraf

Tanni yn canmol effaith y Loteri Genedlaethol sy’n ‘newid y gêm’

Tanni Grey-Thompson yn dathlu'r Loteri Genedlaethol ar ei phen-blwydd yn 30 oed

Darllen Mwy

Cronfa Cymru Actif yn ailagor ar gyfer ceisiadau

Mae Cronfa Cymru Actif yn ailagor nawr gyda gwerth £1m o gyllid yn weddill.

Darllen Mwy

30 o ffyrdd y mae’r Loteri Genedlaethol wedi cael effaith ar chwaraeon yng Nghymru dros 30 mlynedd

Dyma 30 o ffyrdd y mae'r Loteri Genedlaethol wedi mynd â chwaraeon yng Nghymru i lefel arall.

Darllen Mwy