Skip to main content

Stori Mis Hanes LHDT+: Profiadau athletwyr LHDT+ mewn chwaraeon yng Nghymru

  1. Hafan
  2. Newyddion, Straeon a Digwyddiadau
  3. Newyddion, Erthyglau ac Ymgyrchoedd
  4. Stori Mis Hanes LHDT+: Profiadau athletwyr LHDT+ mewn chwaraeon yng Nghymru

Mae chwaraewyr rhyngwladol Cymru, Lily Woodham a Cerys Hale, ill dwy yn mynnu eu bod wedi cael profiadau cadarnhaol yn eu chwaraeon ers dod mas - ond yn dweud bod angen gwneud mwy eto.

Mae’r bêl droedwraig gyda Reading, Woodham, a’r chwaraewraig rygbi gyda Chaerloyw-Hartpury, Hale, ill dwy yn athletwyr proffesiynol llawn amser sy'n gwisgo’r crys coch dros eu gwlad ac yn ei wisgo gyda balchder.

Ond maen nhw hefyd yn falch o rywbeth arall - yn falch o bwy ydyn nhw, eu natur agored o ran eu cyfeiriadedd rhywiol a'r rôl y gallant ei chwarae wrth wneud i'w chwaraeon deimlo'n gwbl groesawgar i bawb.

Mae Woodham, 22 oed, wedi bod yng ngharfan Cymru ers tair blynedd ond roedd hi wedi dod mas ddwy flynedd cyn hynny – gyda’i mam i ddechrau ac wedyn ei chyd-chwaraewyr ar y pryd.

“Roeddwn i’n 17 oed a fy mhrofiad i oedd bod pawb oedd yn agos ataf i mor gefnogol,” meddai.

“Rydw i’n credu bod gêm y merched yn dal yn wahanol i gêm y dynion. Ym mhêl droed y dynion, dydych chi ddim yn cael cymaint o chwaraewyr yn dod mas ac mae'n dal i hawlio’r penawdau pan maen nhw'n gwneud hynny.

“Efallai bod ofn o hyd oherwydd mae rhai cefnogwyr yn barod i fod yn gas eu geiriau gyda siantiau.

“Mae ein gêm ni’n wahanol. Fe alla’ i ddweud nad oes neb erioed wedi dweud dim byd sarhaus wrthyf i mewn gêm, nac ar gyfryngau cymdeithasol, nac yn unman arall.

“Dydw i erioed wedi cael fy ngwneud i deimlo’n anghyfforddus. Yn ein cymuned bêl droed ni fel merched, diolch byth, mae’n teimlo’n normal ac mae’n cael ei dderbyn a gobeithio y daw felly ym mhêl droed y dynion hefyd.”

I Hale, sydd bellach yn chwaraewraig 29 oed hynod brofiadol sydd wedi ennill mwy na 40 o gapiau dros Gymru, dechreuodd ei siwrnai hi hefyd fel chwaraewraig yn ei harddegau pan oedd yn 15 oed.

“Fe wnes i ddechrau cael perthynas gyda merch arall ac roedd pobl yn fy nhîm i’n ymwybodol o hynny, oherwydd roedd y ferch yn y tîm hefyd,” meddai.

“Dydw i ddim wir yn meddwl ei fod yn fwy anghyfforddus na phe bawn i wedi bod mewn perthynas â bachgen. Roedd fy nghyd-chwaraewyr i’n gefnogol iawn ac felly hefyd fy rhieni i.

“Roeddwn i’n teimlo’n fwy anghyfforddus yn dweud wrth fy ffrindiau yn yr ysgol. Roeddwn i ar drip ysgol i Barcelona a dweud y gwir, ac mewn dorm yn hwyr yn y nos. Pan aeth y goleuadau allan, fe wnes i ddweud, “ferched, chi'n gwybod y boi chi’n meddwl sy’n gariad i mi. Wel, merch ydi hi a dweud y gwir!’

“O fewn rygbi merched, mae llawer o chwaraewyr mewn perthnasoedd o’r un rhyw, ond dydi hynny ddim yn wir am y rhan fwyaf o fy ffrindiau ysgol i.

“Ond maen nhw’n gofyn cwestiynau i mi ac rydw i’n hoffi hynny. Rydw i’n croesawu cwestiynau oherwydd mae’n dangos parch a bod pobl eisiau dysgu.”

I Hale, mae'r materion y dylai'r rhan fwyaf o chwaraeon eu hystyried yr un fath ag i unrhyw sefydliad arall.

Mae hi'n credu bod angen iddyn nhw ofyn cwestiwn syml iddyn nhw eu hunain: Ydi fy nghamp i’n gwneud popeth o fewn ei gallu i wneud i bawb deimlo'n gyfforddus?

“Rydw i’n cofio pan wnes i symud i’r brifysgol, roedd llawer o ferched yn fy mloc i ac un o’r cwestiynau cyntaf oedd yn cael ei ofyn, ‘sgen ti ddyn yn dy fywyd?’

“Felly, mae ateb y cwestiwn hwnnw’n llawer mwy anghyfforddus na gofyn, ‘oes gen ti bartner? Neu, wyt ti efo unrhyw un?’

“Mae’r un fath ar gyfer chwaraeon ag ydi o i sefydliadau eraill. Rydw i’n priodi fy mhartner yn fuan ac rydyn ni’n cynllunio ein priodas ni.

“Rydyn ni'n mynd i weld lleoliadau posib ac maen nhw'n dal i ofyn pwy ydi'r briodferch? Wel, y ddwy ohonon ni!”

Rydych chi'n gweld enwogion sy'n gallu bod pwy bynnag maen nhw eisiau bod ac mae'n rhaid i hynny fod yr un peth i bawb ar bob lefel mewn chwaraeon,
Lil Woodham, peldroediwr Cymru

Bydd Hale yn priodi ei phartner a’r chwaraewraig rygbi i Bont-y-clun, Emily Cuming, ym mis Awst.

I Hale, mae’r negyddiaeth neu’r cam-drin mae hi wedi dod ar eu traws bob amser wedi bod yn gasgliadol – wedi’u cyfeirio at rygbi merched fel camp – yn hytrach nag ati hi fel unigolyn.

“Mae'n rhwystredig pan rydych chi’n gweld sylwadau ar-lein sy'n dweud, 'dim ond criw o lesbiaid ydyn nhw’.

“Wel, a dweud y gwir, dydi hynny ddim yn wir! Rydyn ni’n amrywiol. Nid dim ond sarhaus ydi hynny, mae’n stereoteipio diog ac fe allai fod yn rhwystr i rai merched sy’n ansicr ynghylch cymryd rhan yn y gamp.

“Mae’r bobl hynny sy’n dweud y pethau cas yn ceisio bod yn ddiraddiol neu’n sarhaus, ond mae’r merched mewn perthnasoedd o’r un rhyw yn falch o bwy ydyn ni a’r hyn rydyn ni wedi’i gyflawni.”

I Woodham, mae angen gwneud mwy i wneud i bob athletwr ifanc deimlo'n gyfforddus gyda phwy ydyn nhw.

“Rydych chi'n gweld enwogion sy'n gallu bod pwy bynnag maen nhw eisiau bod ac mae'n rhaid i hynny fod yr un peth i bawb ar bob lefel mewn chwaraeon,” meddai amddiffynwraig Cymru a chyd-chwaraewraig i’r ymosodwraig Jess Fishlock, yr un chwaraewraig fenywaidd o Gymru efallai sydd â gwir statws enwog. 

“Mae angen i ni wneud mwy i annog pobl mewn chwaraeon i fod yn nhw eu hunain, fel bod chwaraewyr, pan maen nhw’n dod mas - yn ddynion neu'n ferched - mae'n iawn. Does neb yn malio.

“Yng ngêm y merched, rydyn ni i gyd yn ymwybodol bod gennym ni lawer mwy o blatfform nawr. Mae pobl yn edrych llawer mwy arnon ni nawr.

“Mae gennym ni fwy o lais nag o’r blaen ac mae angen i ni wneud yn siŵr ein bod ni’n defnyddio hynny mewn ffordd bositif.”

Mae Woodham hefyd yn credu bod manteision perfformio pendant i'w cael i chwaraewyr sy'n gallu byw eu bywydau mor agored â phosib.

"Yn sicr. Cyn gynted ag y byddwch chi'n derbyn ac yn deall pwy ydych chi, cyn gynted ag y byddwch chi'n teimlo bod yna gefnogaeth, fe allwch chi fynd allan i fwynhau chwarae pêl droed.

“Mae’n bwysau oddi ar eich meddwl chi a does dim rhaid i chi boeni am gario’r pwysau hwnnw gyda chi.”

Efallai bod pêl droed y dynion yn newid yn araf bach o ran parodrwydd y chwaraewyr i ddod mas, fel y gwelwyd yn ddiweddar gan y datgeliad a wnaed gan y seren ryngwladol o’r Weriniaeth Tsiec, Jakub Jankto.

Ond mae digonedd o chwaraeon lle mae perfformwyr yn teimlo'n fwy diogel ac yn fwy cyfforddus yn datgan pwy ydyn nhw mewn gwirionedd.

Fe fethodd nofiwr gwrywaidd gorau Cymru, Dan Jervis, fynd i Gemau’r Gymanwlad y llynedd oherwydd salwch, ond roedd 2022 wedi bod yn flwyddyn fawr iddo eisoes ar ôl iddo ddod mas yr haf diwethaf.

“Roeddwn i eisiau bod yn fi’n hun a stopio casáu fy hun am beidio â bod yn agored,” meddai.

“Mae yna bobl sydd wedi lladd eu hunain oherwydd y cyflwr meddwl hwnnw, felly dydi hynny ddim yn iach.

“Felly, os oes dim ond un person sy'n gweld beth rydw i wedi'i wneud - boed hynny mewn nofio neu unrhyw le - ac yn meddwl, ie, rydw i eisiau newid sut rydw i'n teimlo a bod yn onest, yna fe fydda’ i wedi gwneud peth da y galla’ i fod yn fodlon ag e.”

Newyddion Diweddaraf

Sut perfformiodd athletwyr Cymru ym Mharis 2024?

Wel mae wedi bod yn haf gwych! Efallai bod Paris 2024 wedi dod i ben, ond bydd atgofion Olympiaid a…

Darllen Mwy

‘Oedi’ Cronfa Cymru Actif ar gyfer ceisiadau newydd

Oherwydd y nifer aruthrol o geisiadau sydd wedi dod i law hyd yn hyn eleni, mae Chwaraeon Cymru yn oedi…

Darllen Mwy

Y clybiau cymunedol lle dechreuodd breuddwydion Paralympaidd

Dechreuodd y Paralympiaid Sabrina Fortune, Phil Pratt a Ben Pritchard i gyd mewn clybiau chwaraeon yng…

Darllen Mwy