Skip to main content

Trawsnewid Pêl Droed Merched yng Nghymru... a thu hwnt

  1. Hafan
  2. Newyddion, Straeon a Digwyddiadau
  3. Newyddion, Erthyglau ac Ymgyrchoedd
  4. Trawsnewid Pêl Droed Merched yng Nghymru... a thu hwnt

Bydd pêl droed Cymru yn cychwyn 2021 gyda chyfle i gael sedd wrth y bwrdd mwyaf pwerus yn y gamp.

Mae Laura McAllister – cyn-chwaraewr rhyngwladol Cymru yn ogystal â chyn-gadeirydd Chwaraeon Cymru – yn sefyll i gael ei hethol i gyngor FIFA ac mae'n bwriadu defnyddio'r llwyfan hwnnw i drawsnewid gêm y merched ymhellach yng Nghymru a ledled y byd.

Mae'r etholiad ar gyfer cynrychiolydd benywaidd dynodedig UEFA ym mis Ebrill, pryd bydd pob un o'r 55 o gymdeithasau sy’n aelodau’n dewis rhwng McAllister a deiliad presennol y sedd honno, Evelina Christillin o’r Eidal.

Byddai'r rhan fwyaf o frwydrau yn erbyn yr Eidal ar y cae pêl droed yn gosod Cymru’n ail ac nid yw’r cyfle hwn am le yn rhan o ganolbwynt pêl droed byd-eang Zurich yn eithriad.

Ond mae'r Athro gwleidyddiaeth ym Mhrifysgol Caerdydd yn gwybod sut i gynnal ymgyrch etholiadol ac mae'n hapus o fod wedi'i dewis fel yr ymgeisydd pêl droed, fel cyn-chwaraewr sydd eisiau gwella swyddogaethau chwarae, hyfforddi, dyfarnu a gweinyddu i ferched ar draws y gêm ar lefel byd.

Fel mewn llawer o wledydd, mae pêl droed Cymru wedi gweld cynnydd mewn cyfranogiad gan ferched, gyda chynnydd o 50 y cant yn nifer y chwaraewyr yn ystod y pum mlynedd diwethaf.

Ond nid yw unrhyw archwiliad syml o'r ffigurau mewn meysydd eraill o ymwneud â phêl droed yn dangos yr un twf.

Mae merched a genethod Cymru’n chwarae mwy, ond dydyn nhw ddim yn dyfarnu nac yn rhedeg y gamp i’r un graddau o gwbl o ran niferoedd – sy'n golygu bod y pŵer ar gyfer newid pellach wedi aros yn nwylo’r dynion yn gyffredinol.

"Mae'n rhywbeth rydyn ni’n gwbl ymwybodol ohono, ac rydyn ni eisiau cywiro hyn neu ei wella'n weddol gyflym o leiaf," meddai McAllister, sydd wedi bod yn gapten ar ei gwlad a chwarae i Millwall a Dinas Caerdydd.

"Mae hyfforddi yng ngêm y merched yn yr Almaen yn fwy datblygedig nag yma, ac yn yr Iseldiroedd a Lloegr o bosib, ond mae'r patrwm yn rhanedig iawn.

 

"Roedd twf mawr mewn pêl droed merched yn sgil yr Ewros yn 2016, yn seiliedig ar fuddsoddiad yn y llwybr cyn y twrnamaint hwnnw, ond y broblem yw nad yw hynny’n cael ei efelychu mewn hyfforddi, na dyfarnu, ac yn sicr nid wrth lywodraethu'r gêm. Dydyn ni ddim yn edrych yn well nag unrhyw wlad arall yn hynny o beth.

"Mae'n ddyletswydd arnom ni i ddal ein dwylo i fyny hefyd, a dweud, mae gennym ni waith i'w wneud, ym mhob rhan o’r gêm."

I McAllister, mae'r problemau sy'n atal merched a genethod rhag symud i'r swyddogaethau hyn yn rhai cymdeithasol, diwylliannol ac economaidd. Wedyn, mae'r rhwystrau hynny ynddynt eu hunain yn arwain at absenoldeb yn yr hyn mae hi'n ei alw'n "ecosystem" o ferched yn gwneud pethau ar wahân i ddim ond chwarae.

Mae gan ferched, meddai, lai o amser hamdden na dynion, mwy o gyfrifoldebau gofalu ac mae hyd yn oed y rhai sy'n llwyddo i osgoi’r rhwystrau hyn yn gallu teimlo nad yw’r agwedd annymunol at ddyfarnwyr benywaidd yn werth y drafferth.

"Mae angen i ni newid agweddau at ddyfarnwyr a mynd i'r afael â'r rhwystrau eraill, ond mae'r llygedyn o obaith ac optimistiaeth i ni ar hyn o bryd yn ymwneud â hyfforddi.

"Nawr bod gennym ni glybiau merched sydd wedi’u sefydlu’n well, gydag adrannau i enethod, mae'r hyfforddwyr benywaidd yn dechrau dod drwodd. Ac nid yn unig mewn clybiau merched. Mae gan Canton Libs, yng Nghaerdydd, lle mae fy merch i’n chwarae, strwythur datblygu merched a genethod cryf iawn."

Y gobaith yw, meddai, pan ddaw genethod i ddiwedd eu dyddiau chwarae, y byddant yn cael eu hannog i feddwl am hyfforddi – byddin gynyddol o Jayne Ludlows i feithrin y genhedlaeth nesaf o Jess Fishlocks a Sophie Ingles.

Dim ond drwy ehangu'r gronfa honno o hyfforddwyr a swyddogion benywaidd y gall gêm y merched gynnal y twf presennol ac wedyn efallai y bydd pêl droed Cymru yn gallu mynd i'r afael â thargedau eraill – fel sut i godi safonau Uwch Gynghrair Merched Cymru yn ddigonol fel bod rhai o'r chwaraewyr cartref hynny'n cael lle yng ngharfan genedlaethol Ludlow.

Mae rhai wedi poeni bod twf cyflym Uwch Gynghrair Merched Lloegr yn dilyn yr un llwybr ag Uwch Gynghrair y dynion – y llwyddiant masnachol disglair, sgleiniog ond hefyd bwystfil cynyddol sydd bob amser angen mwy o fwydo, gan lowcio'r holl arian a’r adnoddau ar draul y gamp ar lawr gwlad.

Dywed McAllister ei bod yn cydnabod y perygl hwnnw i gêm y merched ond mae'n mynnu bod WSL wedi bod yn gyfrwng gwych i arwain a datblygu talent Cymru mewn clybiau fel Reading, lle mae pum chwaraewr o Gymru – gan gynnwys Fishlock a Natasha Harding - wedi'u lleoli bellach.

"Mae'r pryder hwnnw bob amser yn rhywbeth i'w gadw ar y radar," meddai. "Mae angen cynghreiriau domestig cystadleuol o ansawdd uchel a dydw i ddim yn mynd i ladd ar WSL am eiliad. Mae'n gyfle gwych i'n chwaraewyr ni.

"Ond mae’r mater o gysylltedd â’r gamp ar lawr gwlad yn hanfodol. Rydyn ni’n gwneud rhai pethau gwych yng Nghymru gyda'r rhaglen Huddle a chynlluniau eraill, ond mae llawer mwy i'w wneud ac mae adnoddau'n ein hatal ni rhag ehangu’r cynlluniau hynny mor gyflym ag y byddem yn ei hoffi."

Mae McAllister wedi sicrhau cefnogaeth pob un o'r pedair cymdeithas bêl droed ym Mhrydain eisoes ar gyfer ei chais etholiadol ac mae ei llwyfan ar gyfer ehangu gêm y merched ym mhob maes yn siŵr o ddenu cefnogaeth ehangach yn ystod y pedwar mis sydd i ddod.

Yn 2002, llwyddodd Cymru i drechu'r Eidal mewn gêm gymhwyso Ewropeaidd pan sgoriodd Craig Bellamy y gôl fuddugol. Oes siawns i gyn-chwaraewr arall gyda’r Adar Gleision ennill eto yn 2021? 

’Fyddai hynny ddim yn ein synnu ni.

Newyddion Diweddaraf

Sut mae pêl fasged cadair olwyn yn dod â'r gorau allan yn Phil Pratt

Bydd Phil Pratt yn y Gemau Paralympaidd, ond fe allai fod wedi bod yn chwarae yn Wimbledon yn lle hynny.

Darllen Mwy

80 o glybiau chwaraeon cymunedol yn cael cefnogaeth gan y Grant Arbed Ynni

Bydd pob clwb neu brosiect yn defnyddio eu grant i wneud gwelliannau ecogyfeillgar i'w heiddo.

Darllen Mwy

Paneli solar yn rhoi ynni i glybiau chwaraeon ledled Cymru

Mae chwyldro ynni gwyrdd ar droed mewn chwaraeon cymunedol yng Nghymru, gyda phaneli solar yn dod yn…

Darllen Mwy