Mae'r adran hon yn cyflwyno canfyddiadau ar gyfer gwahanol fathau o weithgarwch chwaraeon. Gyda'i gilydd, mae'r wybodaeth hon yn dangos cyfraniad pob gweithgaredd chwaraeon at lefelau cyfranogiad a galw cyffredinol ledled Cymru.
Mae'n bosibl archwilio'r mathau o weithgarwch manwl sy'n ffurfio 'Gweithgareddau Ffitrwydd', 'Chwaraeon a Gemau', a 'Gweithgareddau Awyr Agored'. Mae gwneud hynny'n galluogi lefel ddyfnach o wybodaeth am y gweithgareddau mae oedolion yn cymryd rhan ynddynt neu eisiau gwneud mwy ohonynt.
Mae safle pob gweithgaredd o gymharu â'i gilydd yn dibynnu'n sylfaenol ar sut mae'r gweithgaredd hwnnw'n cael ei ddiffinio. Pan ddefnyddir diffiniad ehangach ar gyfer gweithgaredd neu pan gaiff mwy o weithgareddau eu grwpio gyda'i gilydd, y mwyaf tebygol yw y bydd oedolion naill ai wedi cymryd rhan yn y gweithgaredd hwnnw neu fod â galw amdano. Yn ogystal, mae meintiau sampl llai yn gofyn am ddefnyddio diffiniadau ehangach er mwyn adrodd yn gadarn ar fathau penodol o weithgareddau, sy'n golygu bod maint y sampl, diffiniadau a chanlyniadau wedi'u cysylltu'n annatod (edrychwch ar isod am enghreifftiau o pam mae hyn yn bwysig).
Gwybodaeth ddefnyddiol
Mae sut mae gweithgareddau'n cael eu categoreiddio yn bwysig:
Er enghraifft, byddai canran yr oedolion sy'n cymryd rhan mewn ‘Gweithgareddau Awyr Agored’ yn llawer uwch pe bai 'Cerdded mwy na 2 filltir' yn cael ei ailddosbarthu o ‘Gweithgaredd Ffitrwydd’ ac i'r grŵp hwn. Hefyd, mae rhai categorïau'n cynnwys mwy o weithgareddau (e.e. mae gan Chwaraeon Tîm 21 is-deip) nag eraill, a allai gynnwys dim ond ychydig (e.e. mae gan 'Beicio' dri - 'BMX', 'Beicio Mynydd' a 'Math arall o feicio awyr agored neu drac’).
Mae sut mae gweithgareddau'n cael eu grwpio gyda'i gilydd yn bwysig:
Er enghraifft, byddai 'Athletau' yn llawer is nag a ddangosir, ac o gymharu â gweithgareddau eraill, pe bai 'Loncian neu Redeg' wedi'i eithrio o'r diffiniad a gyflwynir ar gyfer y gamp honno. Yn ogystal, ac yn gysylltiedig â'r pwynt uchod, byddai hefyd wedi'i grwpio gyda 'Chwaraeon a Gemau' yn lle hynny.
Mae'r gallu i adrodd ar weithgareddau yn gysylltiedig â maint y sampl:
Hefyd, os yw maint y sampl yn lleihau, efallai mai dim ond cyfle i adrodd ar ddosbarthiadau gweithgarwch eang fydd. Er enghraifft, gyda sampl mawr, byddem yn canfod pa mor gyffredin yw pêl-droed, rygbi'r undeb, criced ac ati (h.y. gwahanol fathau o chwaraeon tîm) ond gyda samplau bach, efallai mai dim ond ar 'Chwaraeon Tîm' yn gyffredinol fel math o weithgarwch y bydd modd adrodd.
Ar gyfer yr adroddiad hwn, defnyddiwyd y lefel fanylaf wrth ddadansoddi pan oedd hynny'n ymarferol ac yn ddefnyddiol [1]. Datgelodd y dadansoddiad hwn mai ‘Cerdded mwy na 2 filltir’ yw’r math mwyaf cyffredin o hyd o weithgaredd y mae oedolion yn cymryd rhan ynddo i fod yn actif, er gwaetha’r galw cymharol isel. Yn wir, ar gyfer y rhan fwyaf o fathau o ‘Weithgareddau Ffitrwydd’ roedd y rhai a gymerodd ran ynddynt ymhell y tu hwnt i’r lefel o alw i wneud mwy o’r gweithgaredd hwnnw (e.e. ymarfer corff gartref, mynd i’r gampfa, rhedeg neu loncian, dosbarthiadau ffitrwydd). Nid yw hyn yn wir am lawer o’r chwaraeon a’r gweithgareddau awyr agored mwy traddodiadol lle mae’r galw’n fwy yn unol â chyfranogiad (Tabl 6.1, Tabl 6.2 a Thabl 6.3).
6.1 Gweithgareddau Ffitrwydd
Y ‘Gweithgaredd Ffitrwydd’ y cymerodd oedolion ran ynddo fwyaf oedd ‘Cerdded mwy na 2 filltir’. Roedd y galw mwyaf am ‘Mynd i’r gampfa’.
Tabl 6.1: Canran a nifer yr oedolion a gymerodd ran yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf neu a oedd â galw i wneud mwy yn ôl math o weithgaredd (Gweithgaredd Ffitrwydd)
| Cyfranogiad (yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf) | Galw | |||
|---|---|---|---|---|
| Gweithgaredd Manwl | Canran yr oedolion (%) | Nifer yr oedolion | Canran yr oedolion (%) | Nifer yr oedolion |
| Cerdded mwy na 2 filltir | 36.7% | 905,000 | 3.3% | 79,000 |
| Ymarfer corff / hyfforddi gartref | 17.0% | 419,000 | * | * |
| Mynd i’r gampfa - nid ar gyfer dosbarthiadau ffitrwydd | 15.2% | 375,000 | 3.9% | 95,000 |
| Loncian neu Redeg (gan gynnwys Athletau [2] ) | 12.8% | 315,000 | 2.3% | 56,000 |
| Nofio neu ddeifio | 11.1% | 274, 000 | 10.1% | 245,000 |
| Dosbarthiadau ffitrwydd | 10.7% | 265, 000 | 2.9% | 72,000 |
| Beicio – BMX / Beicio Mynydd / Arall | 8.2% | 203,000 | 3.9% | 96,000 |
| Dosbarthiadau dawns | 1.9% | 47,000 | 0.8% | 19,000 |
| Gymnasteg / Trampolinio | 0.6% | 16,000 | * | * |
| Gweithgarwch Ffitrwydd Cyffredinol | 56% | 1,366,000 | 22% | 545,000 |
6.2 Chwaraeon a Gemau
Y gweithgaredd yr oedd oedolion yn cymryd rhan ynddo fwyaf o fewn ‘Chwaraeon a Gemau’ oedd ‘Nofio neu ddeifio’. Dyma hefyd y gweithgaredd yr oedd y galw mwyaf amdano.
Tabl 6.2: Canran a nifer yr oedolion a gymerodd ran yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf neu a oedd â galw i wneud mwy yn ôl math o weithgaredd (Chwaraeon a Gemau)
| Cyfranogiad (yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf) | Galw | |||
|---|---|---|---|---|
| Gweithgaredd Manwl | Canran yr oedolion (%) | Nifer yr oedolion | Canran yr oedolion (%) | Nifer yr oedolion |
| Golff | 4.0% | 100, 000 | 1.9% | 47,000 |
| Pŵl | 3.7% | 91,000 | * | * |
| Dartiau | 3.4% | 85, 000 | * | * |
| Pêl droed | 2.6% | 65,000 | 2.7% | 66,000 |
| Bowlio (deg) | 2.6% | 64,000 | * | * |
| Badminton | 1.5% | 38,000 | 1.6% | 40,000 |
| Tennis | 1.5% | 38,000 | 1.8% | 45,000 |
| Bowls – Dan Do / Awyr Agored | 0.8% | 20,000 | 0.7% | 18,000 |
| Tennis bwrdd | 0.8% | 20,000 | * | * |
| Criced | * | * | 0.6% | 15,000 |
| Sboncen | * | * | 0.7% | 16,000 |
| Chwaraeon a Gemau Cyffredinol | 19% | 477,000 | 12% | 304,000 |
6.3 Gweithgareddau Awyr Agored
Y ‘Gweithgareddau Awyr Agored’ y cymerodd oedolion ran ynddynt fwyaf oedd ‘Dringo / mynydda’. Y gweithgareddau hyn a ‘Canŵio / Caiacio’ oedd â’r galw mwyaf.
Tabl 6.3: Canran a nifer yr oedolion a gymerodd ran yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf neu a oedd â galw i wneud mwy yn ôl math o weithgaredd (Gweithgareddau Awyr Agored)
| Cyfranogiad (yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf) | Galw | |||
| Gweithgaredd Manwl | Canran yr oedolion (%) | Nifer yr oedolion | Canran yr oedolion (%) | Nifer yr oedolion |
| Dringo / mynydda | 1.5% | 37,000 | 1.1% | 27,000 |
| Pysgota neu enweirio | 0.8% | 21,000 | * | * |
| Canŵio / Caiacio | 0.8% | 19,000 | 1.1% | 27,000 |
| Padlfyrddio | 0.7% | 17,000 | 0.7% | 18,000 |
| Marchogaeth ceffylau | 0.6% | 15,000 | 1.2% | 28,000 |
| Sgïo | * | * | 0.6% | 16,000 |
| Gweithgareddau Awyr Agored Cyffredinol | 6% | 143,000 | 6% | 142,000 |
Dylid nodi bod gan y rhan fwyaf o'r mathau manwl o weithgareddau a grybwyllwyd yn benodol yn yr arolwg (rhestrwyd tua 90 o fathau o weithgareddau i gyd) lefel isel o ymateb [3] ar lefel y gweithgaredd unigol. Am y rheswm hwn, roedd angen cyfuno gweithgareddau i gategorïau ehangach neu eu grwpio at ddiben adrodd. Os na ellir dod o hyd i weithgaredd yn y tablau, mae hynny oherwydd y lefel isel o gyfranogiad neu alw ar draws yr holl oedolion yng Nghymru.
6.4 Diweddariad Nesaf
Bydd tîm arolwg Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi bwletinau manwl ar bynciau ychwanegol o Arolwg Cenedlaethol Cymru dros y misoedd nesaf.
Disgwylir i'r rownd nesaf o ganlyniadau'r Arolwg Cenedlaethol gael eu cyhoeddi yn haf 2027. Bydd y diweddariad yn cynnwys canlyniadau o flwyddyn gwaith maes 2026-27.