Main Content CTA Title

4. Gydol Oes: Sut mae oedolion yn ymgysylltu â chwaraeon drwy gydol eu bywyd?

Mae'r weledigaeth am oes. Mae'n ymateb i anghenion pobl ar wahanol gyfnodau yn eu bywyd.

Mae'r adran hon yn edrych ar gyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ôl oedran, ochr yn ochr â phynciau ychwanegol sy'n dangos sut mae pobl yn cymryd rhan ac yn rhyngweithio â chwaraeon yn ystod gwahanol gyfnodau yn eu bywyd.

4.1 Cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ystod y pedair wythnos flaenorol yn ôl oedran.

Fel yr arolygon blaenorol (ACC 2021-22 a 2022-23) yn 2024-25, mae canran yr oedolion a gymerodd ran yn ystod y pedair wythnos flaenorol yn tueddu i ostwng wrth i grŵp oedran ymatebwyr yr arolwg gynyddu. Dangosir hyn yng Ngraff 4.1.

Graff 4.1: Cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ystod y pedair wythnos flaenorol yn ôl oedran.

Siart bar gyda 7 bar yn dangos % yn ôl oedran. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: 16-24 76% (167,000), 25-34 75% (280,000), 35-44 72% (270,000), 45-54 67% (255,000), 55-64 54% (232,000), 65-74 48% (171,000), a 75 a hŷn 23% (74,000). Mae llinell ddotiog yn dangos y cyfartaledd cenedlaethol o 59%.

Mae Graff 4.1 yn dangos canran yr oedolion ym mhob grŵp oedran a gymerodd ran mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ystod y pedair wythnos flaenorol yn 2024-25.

Cymerodd canran uwch o oedolion o fewn y grwpiau oedran 16-24 oed, 25-34 oed, 35-44 oed, a 45-54 oed ran mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ystod y pedair wythnos flaenorol, o gymharu â'r cyfartaledd cenedlaethol (59%) a grwpiau oedran hŷn. I'r gwrthwyneb, cymerodd canran is o oedolion ran ymhlith y rhai 55-64 oed, 65-74 oed, a 75+ oed o gymharu â'r cyfartaledd cenedlaethol, ac â grwpiau oedran iau. Canfuwyd tuedd debyg hefyd yn 2021-22 a 2022-23.

Mae Tabl 4.1 yn dangos nifer yr oedolion a gymerodd ran mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ystod y pedair wythnos flaenorol yn 2024-25 ochr yn ochr â chanrannau.

Tabl 4.1: Cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn ystod y pedair wythnos flaenorol yn ôl oedran

Grŵp OedranCanran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
16-2476%167,000
25-3475%280,000
35-4472%270,000
45-5467%255,000
55-6454%232,000
65-7448%171,000
75+23%74,000
Cyfanswm Cymru                                    59%1,449,000

4.2 Cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol dair gwaith neu fwy yr wythnos yn ôl oedran

Wrth archwilio hyn yn fanylach, gwelwyd fod canran yr oedolion a gymerodd ran mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn aml (h.y. dair gwaith neu fwy yr wythnos) hefyd wedi gostwng wrth i oedran yr ymatebwyr gynyddu (Graff 4.2).

Graff 4.2: Cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol dair gwaith neu fwy yr wythnos yn ôl oedran

Siart bar gyda 7 bar yn dangos % yn ôl oedran. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: 16-24 52% (114,000), 25-34 45% (167,000), 35-44 42% (158,000), 45-54 39% (149,000), 55-64 33% (141,000), 65-74 28% (99,000), a 75 a hŷn 12% (40,000). Mae llinell ddotiog yn dangos y cyfartaledd cenedlaethol o 35%.

Mae Graff 4.2 yn edrych ar y gwahaniaethau yn ôl grŵp oedran ar gyfer y rhai a gymerodd ran mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol dair gwaith neu fwy yr wythnos.

Cymerodd canran uwch o oedolion 16-24 oed, 25-34 oed, a 35-44 oed ran dair gwaith neu fwy yr wythnos o gymharu â'r cyfartaledd cenedlaethol (35%), ac o gymharu â grwpiau oedran hŷn. I'r gwrthwyneb, cymerodd canran is o oedolion ran dair gwaith neu fwy yr wythnos ymhlith y rhai 65-74 oed, a 75+ oed o gymharu â'r cyfartaledd cenedlaethol, ac o gymharu â grwpiau oedran iau. Oedolion rhwng 55 a 64 oed gymerodd ran agosaf at y cyfartaledd cenedlaethol.

Mae Tabl 4.2 yn dangos nifer yr oedolion a gymerodd ran mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol dair gwaith neu fwy yr wythnos yn 2024-25 ochr yn ochr â'r canrannau hyn.

Tabl 4.2: Cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol dair gwaith neu fwy yr wythnos yn ôl oedran

Grŵp OedranCanran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
16-2452%114,000
25-3445%167,000
35-4442%158,000
45-5439%149,000
55-6433%141,000
65-7428%99,000
75+12%40,000
Cyfanswm Cymru                                    35%868,000

Mae canfyddiadau Adrannau 4.1 a 4.2 yn awgrymu, wrth i oedolion symud drwy wahanol gyfnodau yn eu bywyd, bod lefel eu cyfranogiad mewn chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn tueddu i ostwng. Mae'r adran nesaf yn edrych ar rai o'r ffactorau a allai gyfrannu at y gostyngiad hwn. Bydd hefyd yn dangos rhai o'r gwahanol ffyrdd y mae oedolion yn cymryd rhan mewn chwaraeon y tu hwnt i gyfranogiad.

4.3 Rhesymau sy'n annog cyfranogiad yn y dyfodol

Gofynnwyd i oedolion [1] beth fyddai'n eu hannog i gymryd rhan mewn mwy o chwaraeon a gweithgarwch corfforol.

Gallai oedolion awgrymu sawl rheswm a fyddai'n eu hannog i fod yn fwy actif. Awgrymodd 31% un rheswm, awgrymodd 33% ddau neu dri rheswm, a nododd 36% fwy na thri rheswm a fyddai'n eu hannog i wneud mwy o chwaraeon. Dangosir y canlyniadau manwl ar gyfer 2024-25 yng Ngraff 4.3.

Graff 4.3: Rhesymau sy'n annog cyfranogiad yn y dyfodol [2]

Siart bar fertigol gyda 12 bar yn dangos % yn ôl rheswm a fyddai'n annog cyfranogiad yn y dyfodol. O'r top i'r gwaelod, mae'r siart yn dangos: Pe bawn i'n llai prysur gyda gwaith 44% (377,000), Pe bai mwy o gyfleusterau, clybiau neu grwpiau yn fy ardal 41% (353,000), Pe bai’n costio llai 36% (307,000), Pe bawn i'n teimlo mwy o gymhelliant 35% (298,000), Pe bawn i'n gallu mynd gyda rhywun arall 30% (262,000), Pe bawn i'n teimlo'n fwy heini 28% (240,000), Pe bai gen i lai o ymrwymiadau teuluol neu ofalu 26% (227,000), Pe bai'n haws teithio i glybiau / cyfleusterau / grwpiau 24% (211,000), Pe bawn i'n teimlo'n fwy hyderus yn cymryd rhan mewn chwaraeon 19% (165,000), Pe bai cyfleusterau, clybiau neu grwpiau i ddiwallu fy anghenion hygyrchedd 15% (131,000), Pe bawn i'n gwybod sut i gymryd rhan 14% (123,000), ac Arall 6% (47,000).

Yn 2024-25 y rheswm a grybwyllwyd amlaf oedd ‘Pe bawn i’n llai prysur gyda gwaith’ (44%). Roedd y ganran a grybwyllodd ‘Pe bai mwy o gyfleusterau, clybiau neu grwpiau yn fy ardal i’ yn uchel hefyd (41%). Roedd ‘Pe bai’n costio llai’ yn un o’r tri phrif reswm hefyd. Dangosir dadansoddiad llawn yn Nhabl 4.3.

Tabl 4.3: Rhesymau sy’n annog cyfranogiad yn y dyfodol 

Rheswm  Canran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
Pe bawn i'n llai prysur gyda gwaith44%377,000
Pe bai mwy o gyfleusterau, clybiau neu grwpiau yn fy ardal i41%353,000
Pe bai'n costio llai36%307,000
Pe bawn i'n teimlo mwy o gymhelliant 35%298,000
Pe bawn i'n gallu mynd gyda rhywun arall30%262,000
Pe bawn i'n teimlo'n fwy heini28%240,000
Pe bai gen i lai o ymrwymiadau teuluol neu ofalu26%227,000
Pe bai'n haws teithio i glybiau / cyfleusterau / grwpiau24%211,000
Pe bawn i'n teimlo'n fwy hyderus yn gwneud chwaraeon19%165,000
Pe bai cyfleusterau, clybiau neu grwpiau a oedd yn diwallu fy anghenion hygyrchedd15%131,000
Pe bawn i'n gwybod sut i gymryd rhan 14%123,000
Arall6%47,000

4.4 Cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol

Cafodd cwestiynau newydd am gyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn yr ardal leol [3] a oedd wedi cael eu defnyddio yn ystod y 12 mis diwethaf eu gofyn [4] yn 2024-25.

Canfuwyd bod bron i bedwar o bob deg oedolyn yng Nghymru (38%) wedi defnyddio cyfleuster chwaraeon neu weithgarwch corfforol yn eu hardal leol yn ystod y 12 mis diwethaf. Mae hyn yn cyfateb i 658,000 o bobl. Mae hyn hefyd yn dangos nad oedd y 960,000 o oedolion y gofynnwyd y cwestiwn hwn iddynt wedi defnyddio'r cyfleusterau lleol hyn.

O'r 960,000 o oedolion nad oeddent wedi defnyddio cyfleuster chwaraeon neu weithgarwch corfforol lleol yn ystod y 12 mis diwethaf, roedd mwy na chwarter (27%) wedi bod eisiau defnyddio'r cyfleuster.

I edrych ar hyn ymhellach, gofynnwyd i oedolion a oedd wedi defnyddio neu a oedd eisiau defnyddio cyfleusterau lleol yn ystod y 12 mis diwethaf gyfres o ddatganiadau agwedd yn gysylltiedig â’r ddarpariaeth o gyfleusterau. Cyflwynir y canlyniadau isod.

Dangosir lefel y cytuno â'r datganiad 'Rydw i'n gallu cyrraedd y cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol sydd arnaf i eu hangen' yng Ngraff 4.4.

Graff 4.4: Cytuno â’r datganiad ‘Rydw i’n gallu cyrraedd y cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol sydd arnaf i eu hangen.’

Siart bar gyda 6 bar yn dangos % yn ôl lefel cytundeb â'r datganiad. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: Cytuno'n llwyr 53% (486,000), Tueddu i gytuno 33% (300,000), Ddim yn cytuno nac yn anghytuno 5% (44,000), Tueddu i anghytuno 5% (45,000), Anghytuno'n llwyr 4% (34,000), Ddim yn berthnasol 1% (13,000).

Mae Graff 4.4 yn dangos bod mwy na hanner y cyfranogwyr yn cytuno’n llwyr â’r datganiad (53%), gyda 33% ychwanegol yn tueddu i gytuno. Roedd canrannau’r rhai oedd ddim yn cytuno nac yn anghytuno i gyd yn llawer is (roedd pob un yn agos at 5% neu is). Mae dadansoddiad llawn ar gael yn Nhabl 4.4.

Tabl 4.4: Cytuno â’r datganiad ‘Rydw i’n gallu cyrraedd y cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol sydd arnaf i eu hangen’.

‘Rydw i’n gallu cyrraedd y cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol sydd arnaf i eu hangen’Canran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
  Cytuno’n llwyr53%486,000
  Tueddu i gytuno33%300,000
  Ddim yn cytuno nac yn anghytuno5%44,000
  Tueddu i anghytuno5%45,000
  Anghytuno’n llwyr4%34,000
  Amherthnasol1%13,000

Nesaf, dangosir lefel y cytuno â'r datganiad 'Mae digon o gyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol i mi yn fy ardal leol.' yng Ngraff 4.5.

Graff 4.5: Cytuno â’r datganiad ‘Mae digon o gyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol i mi yn fy ardal leol.’

Siart bar gyda 6 bar yn dangos % yn ôl lefel cytundeb â'r datganiad. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: Cytuno'n llwyr 32% (289,000), Tueddu i gytuno 37% (340,000), Ddim yn cytuno nac yn anghytuno 8% (69,000), Tueddu i anghytuno 14% (125,000), Anghytuno'n llwyr 8% (77,000), Ddim yn berthnasol (dim gwybodaeth wedi'i dangos).

Mae Graff 4.5 yn dangos bod y farn yn fwy cymysg, gyda thua thraean yn cytuno'n llwyr â'r datganiad (32%), gydag ychydig mwy yn tueddu i gytuno (37%). Roedd canran y rhai nad oeddent yn cytuno nac yn anghytuno, yn tueddu i anghytuno neu'n anghytuno'n llwyr i gyd yn is (8%, 14% ac 8% yn y drefn honno). Mae dadansoddiad llawn ar gael yn Nhabl 4.5.

Tabl 4.5: Cytuno â’r datganiad ‘Mae digon o gyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol i mi yn fy ardal leol.’

‘Mae digon o gyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol i mi yn fy ardal leol.’Canran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
  Cytuno’n llwyr32%289,000
  Tueddu i gytuno37%340,000
  Ddim yn cytuno nac yn anghytuno8%69,000
  Tueddu i anghytuno14%125,000
  Anghytuno’n llwyr8%77,000
  Amherthnasol--

Er bod y rhan fwyaf o oedolion yn cytuno â ‘Mae digon o gyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol i mi yn fy ardal leol,’ roedd ychydig mwy yn anghytuno â’r datganiad hwn (Graff 4.5) o gymharu â’r datganiad blaenorol (edrychwch ar Graff 4.4), sy’n golygu bod rhywfaint o anghysondeb o ran bod digon o gyfleusterau ar gael a gallu cyrraedd y cyfleusterau oedd eu hangen i fod yn actif.

Un rheswm efallai dros y gwahaniaeth yw oherwydd hepgor ‘ardal leol’ yn y datganiad ‘Rydw i’n gallu cyrraedd y cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol sydd arnaf i eu hangen.’ ac o ganlyniad gallai ddangos bod rhai’n teithio y tu hwnt i’w hardal leol i gael mynediad at y cyfleusterau sydd arnynt eu hangen os nad oes digon yn eu hardal leol.

Nesaf roedd asesiad o lefel y cytuno â’r datganiad ‘Mae’r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i o ansawdd uchel.’ (Graff 4.6).

Graff 4.6: Cytuno â’r datganiad: ‘Mae’r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i o ansawdd uchel.’

Siart bar gyda 6 bar yn dangos % yn ôl lefel cytundeb â'r datganiad. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: Cytuno'n llwyr 26% (230,000), Tueddu i gytuno 39% (350,000), Ddim yn cytuno nac yn anghytuno 16% (142,000), Tueddu i anghytuno 10% (85,000), Anghytuno'n llwyr 6% (49,000), Ddim yn berthnasol 3% (30,000).

Mae Graff 4.6 yn dangos bod tua chwarter yn cytuno'n llwyr â'r datganiad hwn (26%), gyda mwy yn tueddu i gytuno (39%). Roedd canran y rhai nad oeddent yn cytuno nac yn anghytuno, yn tueddu i anghytuno neu'n anghytuno'n llwyr i gyd yn is (16%, 10% a 6% yn y drefn honno). Mae dadansoddiad llawn ar gael yn Nhabl 4.6.

Tabl 4.6: Cytuno â’r datganiad ‘Mae’r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i o ansawdd uchel.’

‘Mae’r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i o ansawdd uchel.’Canran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
  Cytuno’n llwyr26%230,000
  Tueddu i gytuno39%350,000
  Ddim yn cytuno nac yn anghytuno16%142,000
  Tueddu i anghytuno10%85,000
  Anghytuno’n llwyr6%49,000
  Amherthnasol3%30,000

Yn olaf, dangosir lefel y cytuno â’r datganiad ‘Mae'r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i yn fforddiadwy i mi.’ yng Ngraff 4.7.

Graff 4.7: Cytuno â’r datganiad: Mae'r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i yn fforddiadwy i mi.

Siart bar gyda 6 bar yn dangos % yn ôl lefel cytundeb â'r datganiad. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: Cytuno'n llwyr 35% (312,000), Tueddu i gytuno 36% (326,000), Ddim yn cytuno nac yn anghytuno 12% (107,000), Tueddu i anghytuno 10% (91,000), Anghytuno'n llwyr 4% (35,000), Ddim yn berthnasol 3% (30,000).

Mae Graff 4.7 yn dangos bod ychydig dros draean yn cytuno'n llwyr â'r datganiad hwn (35%), gyda lefelau tebyg yn tueddu i gytuno (36%). Roedd canran y rhai nad oeddent yn cytuno nac yn anghytuno, yn tueddu i anghytuno neu'n anghytuno'n llwyr i gyd yn is (12%, 10% a 4% yn y drefn honno). Mae dadansoddiad llawn ar gael yn Nhabl 4.7.

Tabl 4.7: Cytuno â’r datganiad ‘Mae'r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i yn fforddiadwy i mi.’

‘Mae'r cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn fy ardal leol i yn fforddiadwy i mi.’Canran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
  Cytuno’n llwyr35%312,000
  Tueddu i gytuno36%326,000
  Ddim yn cytuno nac yn anghytuno12%107,000
  Tueddu i anghytuno10%91,000
  Anghytuno’n llwyr4%35,000
  Amherthnasol3%30,000

Roedd y patrymau a ddangoswyd yn y canlyniadau ar gyfer datganiadau am ansawdd (Graff 4.6) a fforddiadwyedd (Graff 4.7) yn debyg yn fras, gyda theimlad ychydig yn fwy cadarnhaol tuag at fforddiadwyedd, gan awgrymu nad yw ansawdd a fforddiadwyedd yn gysylltiedig o reidrwydd mewn ffordd syml (h.y. mae cyfleusterau o ansawdd gwell yn llai fforddiadwy).

Yn gyffredinol, mae'r canfyddiadau hyn yn awgrymu bod y rhan fwyaf o oedolion sy'n defnyddio cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn gallu cyrraedd y rhai sydd arnynt eu hangen. Yn ogystal, mae'r rhan fwyaf yn meddwl bod digon yn eu hardaloedd lleol a bod y rhai sydd ar gael yn cael eu hystyried o ansawdd uchel ac yn fforddiadwy. Fodd bynnag, ni ddylai hyn guddio'r ffaith nad yw'r rhan fwyaf o oedolion yn cymryd rhan yn aml, nad oes ganddynt alw am wneud mwy, ac nad oeddent wedi defnyddio, neu'n wir eisiau defnyddio, cyfleusterau chwaraeon lleol yn ystod y 12 mis diwethaf.

Serch hynny, gellir ystyried y canfyddiadau hyn ochr yn ochr ag Adran 4.3 lle canfuwyd y byddai 41% yn cymryd mwy o ran pe bai mwy o gyfleusterau, clybiau neu grwpiau yn eu hardal leol, byddai 24% yn cymryd mwy o ran pe bai'n haws teithio i glybiau / cyfleusterau / grwpiau a byddai 15% yn gallu gwneud mwy pe bai cyfleusterau, clybiau neu grwpiau a oedd yn diwallu eu hanghenion hygyrchedd.

Yn ogystal, dylid nodi mai ‘pe bai’n costio llai’ oedd un o’r tri phrif reswm a fyddai’n annog oedolion i wneud mwy, a grybwyllwyd gan 307,000 o oedolion, ond dim ond 126,000 o oedolion oedd yn anghytuno bod y cyfleusterau chwaraeon a gweithgarwch corfforol yn eu hardal leol yn fforddiadwy.

Mae’r adrannau nesaf yn disgrifio mwy o ffyrdd y gall oedolion fod yn actif drwy chwaraeon.

4.5 Gwirfoddoli mewn chwaraeon 

Rhoddodd ychydig llai nag un o bob deg oedolyn (9%) eu hamser am ddim i helpu gyda gweithgaredd chwaraeon yn ystod y 12 mis diwethaf. Mae hyn yn cyfateb i 213,000 o oedolion a oedd wedi gwirfoddoli mewn chwaraeon.

Tabl 4.8: Gwirfoddoli mewn Chwaraeon 

Gwirfoddoli cysylltiedig â chwaraeon (yn ystod y 12 mis diwethaf)Canran yr Oedolion(%)Nifer yr Oedolion
  Gwirfoddoli mewn chwaraeon9%213,000
  Heb wirfoddoli mewn chwaraeon91%2,241,000

 

Mae canran yr oedolion a oedd wedi gwirfoddoli mewn chwaraeon yn 2024-25 yn unol â chanfyddiadau 2019-20 a 2016-17 (pan ganfuwyd bod gwirfoddoli mewn chwaraeon yn 10%).

I roi lefel y gwirfoddoli mewn chwaraeon mewn cyd-destun, rydym hefyd yn gwybod bod tua thraean (32%) o oedolion Cymru yn wirfoddolwyr, yn gyffredinol, yn 2024-25 (725,000 o bobl). Mae'r oedolion hyn yn gwirfoddoli mewn amrywiaeth eang o ffyrdd ac ni fydd pob gwirfoddolwr yn cefnogi chwaraeon. Fodd bynnag, o blith y rhai sy'n gwirfoddoli, gwirfoddoli i glwb chwaraeon oedd yr ail fath mwyaf cyffredin o weithgarwch gwirfoddoli, yn ail i wirfoddoli i sefydliad elusennol.

Dim ond un o'r lleoliadau lle gwirfoddolodd oedolion mewn chwaraeon yw gwirfoddoli mewn clwb chwaraeon. Gwirfoddolodd y rhan fwyaf mewn clwb chwaraeon (66%) ond gwirfoddolodd oedolion hefyd mewn ysgol neu grŵp pobl ifanc (18%), ac mewn lleoliadau eraill (20%) yn ystod y 12 mis diwethaf (Tabl 4.9).

Tabl 4.9: Gwirfoddoli mewn Chwaraeon

Lleoliadau’r gwirfoddoli mewn chwaraeonCanran y gwirfoddolwyr(%)Nifer yr Oedolion
 Clwb chwaraeon 66%142,000
 Ysgol neu grŵp pobl ifanc 18%38,000
 Arall 20%43,000

Dyma nifer o ffyrdd y mae gwirfoddolwyr mewn chwaraeon yn rhoi eu hamser am ddim yn y lleoliadau hyn. Mae'r nifer o ffyrdd y mae oedolion yn gwirfoddoli mewn chwaraeon i’w gweld yng Ngraff 4.8.

Graff 4.8: Gwirfoddoli mewn chwaraeon yn ôl math o wirfoddoli

Siart bar gydag 8 bar yn dangos % yn ôl math o wirfoddoli mewn chwaraeon. O'r chwith i'r dde, mae'r siart yn dangos: Codi Arian 42% (89,000), Hyfforddi 41% (87,000), Cludiant 29% (61,000), Gweinyddu 27% (58,000), Stiwardio 23% (50,000), Arlwyo 11% (24,000), Dyfarnu 10% (21,000), ac Arall 11% (23,000).

Mae tua hanner y gwirfoddolwyr mewn chwaraeon yn helpu gydag o leiaf un o'r gweithgareddau hyn (52%). Mae 21% ychwanegol yn gwirfoddoli amser ar gyfer dau o'r gweithgareddau hyn a'r 27% sy'n weddill yn gwirfoddoli mewn tri neu fwy o'r gweithgareddau hyn.

Codi Arian a Hyfforddi yw'r ffyrdd mwyaf cyffredin y mae oedolion yn gwirfoddoli mewn chwaraeon ac roedd tua 4 o bob 10 o'r rhai a wirfoddolodd mewn chwaraeon wedi darparu amser ar gyfer o leiaf un o'r gweithgareddau hyn yn ystod y 12 mis diwethaf. Mae dadansoddiad llawn ar gael yn Nhabl 4.10.

Tabl 4.10: Gwirfoddoli mewn chwaraeon yn ôl math o wirfoddoli

Math o wirfoddoli mewn chwaraeon Canran y Gwirfoddolwyr(%)Nifer yr Oedolion
Codi arian 42%89,000
Hyfforddi 41%87,000
Cludiant i unigolion nad ydynt yn deulu 29%61,000
Gweinyddu27%58,000
Stiwardio23%50,000
Arlwyo 11%24,000
Dyfarnu 10%21,000
Arall 11%23,000

Mae rhai oedolion yn cael eu talu hefyd am eu rôl mewn chwaraeon. Yn benodol mewn perthynas â hyfforddi, mae 2% o'r holl oedolion yn cael eu talu i hyfforddi fel rhan o'u swydd (38,000 o bobl). Yn ogystal, mae gan 82% o'r rhai sy'n gwirfoddoli mewn hyfforddi rôl hyfforddi â thâl hefyd; ac felly maent yn cael eu talu am hyfforddi ond maent hefyd yn rhoi eu hamser am ddim i hyfforddi.

Roedd faint o amser a ddarparwyd ar gyfer gwirfoddoli mewn chwaraeon yn amrywio yn ôl y gwirfoddolwr ond roedd y rhan fwyaf yn gwirfoddoli'n rheolaidd (Tabl 4.11).

Tabl 4.11: Amledd y gwirfoddoli mewn chwaraeon 

Amledd (yn ystod y 12 mis diwethaf) Canran y Gwirfoddolwyr (%)Nifer yr Oedolion
Unwaith yr wythnos o leiaf 38%82,000
Llai nag unwaith yr wythnos ond unwaith y mis o leiaf 26%56,000
Llai nag unwaith y mis 33%70,000
Amledd arall  3%6,000

Darparodd y rhai a wirfoddolodd mewn chwaraeon yn ystod y 4 wythnos ddiwethaf tua 6 i 7 awr o amser gwirfoddoli.

4.6 Gwylio Chwaraeon 

Mae rhai oedolion yn cymryd rhan mewn chwaraeon drwy fynd i'w gwylio'n bersonol. Yn 2024-25 roedd ymhell dros draean o oedolion (37%) wedi mynychu o leiaf un digwyddiad chwaraeon fel gwyliwr yn ystod y 12 mis diwethaf. Mae hyn yn cyfateb i 907,000 o oedolion.

O blith y gwylwyr hynny, roedd rhaniad cymharol gyfartal rhwng y rhai a oedd wedi mynychu unwaith neu ddwywaith yn ystod y 12 mis diwethaf (37%; 343,000), y rhai a fynychodd dair neu bedair gwaith (30%; 272,000 o oedolion) a'r rhai a fynychodd yn amlach (mynychodd 32% unwaith y mis neu'n amlach; 289,000 o oedolion).

Yn ogystal, roedd y mwyafrif helaeth (85%; 778,000 o oedolion) wedi mynychu digwyddiad chwaraeon yng Nghymru. Roedd 127,000 o bobl a oedd wedi mynychu digwyddiadau y tu allan i Gymru yn unig.

Troednodiadau

  • [1] - Dim ond i'r rhai a gymerodd ran neu a oedd â galw (69% o oedolion; 1,708,000 o oedolion) y gofynnwyd y cwestiwn hwn. O ganlyniad, ni ofynnwyd y cwestiwn hwn i 31% o’r cyfranogwyr (778,000 o oedolion).
  • [2] - Dywedodd canran fechan (llai na 5%) o oedolion yn ddigymell eu bod eisoes yn gwneud digon o ymarfer corff / nad oedd ganddynt ddiddordeb / eu bod wedi cael anaf neu'n feichiog ar hyn o bryd / yn teimlo'n rhy hen / â phroblemau iechyd / ddim yn gwybod a heb ddewis rheswm. Mae hyn yn ychwanegol at y rhai a nododd 'arall' fel rheswm.
  • [3] - Os oedd angen, diffiniwyd ardal leol fel ‘ardal o fewn milltir neu bellter cerdded o 15 i 20 munud i’ch cartref’.
  • [4] - Gofynnwyd y cwestiwn hwn i’r rhai a gymerodd ran neu a oedd â galw (69% o oedolion; 1,708,000 o oedolion) yn unig. O ganlyniad, ni ofynnwyd y cwestiwn hwn i 31% o’r cyfranogwyr (778,000 o oedolion).