Mae clybiau chwaraeon ar lawr gwlad ledled Cymru yn creu amgylcheddau croesawgar lle gall merched a genethod ffynnu.
Mae ymchwil yn dangos bod 94% o ferched 7 i 16 oed eisiau gwneud mwy o chwaraeon -arwydd clir bod y dyhead yn bodoli os yw'r cyfle'n briodol.
Diolch i chwaraewyr y Loteri Genedlaethol a chefnogaeth drwy Gronfa Cymru Actif gan Chwaraeon Cymru, mae clybiau lleol yn camu i’r adwy i ddiwallu'r galw yma.
Dyma rai o'r clybiau ysbrydoledig sy'n helpu i arwain y ffordd.
Ym Mhen-y-bont ar Ogwr, clwb pêl droed i ferched yn unig yw’r Coity Chiefs sy'n cynnig lle diogel a chefnogol i chwaraewyr ifanc fwynhau'r gêm, meithrin cyfeillgarwch a datblygu eu hyder. Mae'r clwb yn rhan o'r don gynyddol ym myd pêl droed merched a genethod, gyda’r cyfranogiad yng Nghymru i fyny 45% ers 2021.
Fe helpodd grant o £7,471 yn 2023 gan y Loteri Genedlaethol, drwy Chwaraeon Cymru, y clwb i brynu peli, goliau, bibiau, cyflenwadau cymorth cyntaf, a chyrsiau hyfforddi hyfforddwyr.
Mae'r merched sy'n dod yn teimlo eu bod nhw'n perthyn yma, maen nhw’n gallu mynegi eu hunain yn rhydd, datblygu eu sgiliau, meithrin cyfeillgarwch a bod yn nhw eu hunain heb bresenoldeb pwysau neu stereoteipiau sy'n gysylltiedig â rhywedd.
Ym Merthyr Tudful, mae Sole Mate yn grŵp rhedeg cymdeithasol lle mae iechyd meddwl, cyfeillgarwch a rhyddid yn dod cyn medalau neu amseroedd gorffen. Merched yw 75% o’r rhedwyr, wedi'u denu at ymdeimlad o gymuned a diogelwch y grŵp.
Fe helpodd grant o £620 gan y Loteri Genedlaethol, a ddyfarnwyd gan Chwaraeon Cymru, gyda hyfforddi arweinwyr rhedeg newydd i ddatblygu'r grŵp a chynnig sesiynau mwy cynhwysol, dan arweiniad i ferched na fyddent yn teimlo'n ddiogel fel arall yn ymarfer corff yn yr awyr agored ar eu pen eu hunain.
Mae diogelwch yn parhau i fod yn bryder i lawer o ferched: mae 25% o ferched yn dweud eu bod nhw’n poeni am adael eu cartref i wneud ymarfer corff, o gymharu â dim ond 16% o ddynion. (Traciwr Gweithgarwch Cymru, Ebrill 2025)
Yn ôl yn 2018, dim ond 5% o aelodau Clwb Sboncen Ynys Môn oedd yn ferched. Heddiw, mae'r nifer hwnnw wedi tyfu i bron i 40%, ac mewn sesiynau iau, mae mwy o ferched nac o fechgyn bellach.
Pan ymunodd Rhian Jones, 16 oed, â'r clwb gyntaf, hi oedd yr unig ferch yn yr hyfforddiant. Nawr, nid yn unig y mae hi'n chwarae ond mae hi hyd yn oed yn dyfarnu gemau cynghrair dynion fel dyfarnwr cymwys.
Edrychwch sut mae Clwb Sboncen Ynys Môn yn ysbrydoli'r genhedlaeth nesaf o arweinwyr benywaidd.
Mae'n wych gweld mwy o ferched a genethod yn cymryd rhan mewn sboncen gan ei fod wedi fy helpu i i fagu hyder. Mae bod yn rhan o'r gamp a dod yn ddyfarnwr wedi fy helpu i i leisio fy marn, sy'n ddefnyddiol iawn yn y coleg.
Oes gan eich clwb chi syniadau gwych ar gyfer cael mwy o ferched a genethod i gymryd rhan mewn chwaraeon? Darganfyddwch sut gallai Cronfa Cymru Actif helpu gyda hynny.