Crynodeb o’r Gemau Olympaidd: Athletwyr o Gymru yn Tokyo 2020

Bydd ei chystadleuaeth, y dosbarth 470, yn gymysg ym Mharis yn 2024.

Price yw'r focswraig gyntaf o Gymru i ennill aur Olympaidd a dim ond yr ail focswraig Brydeinig fenywaidd i gyrraedd brig y podiwm Olympaidd.

Mae ei buddugoliaeth ar y diwrnod olaf yn Japan yn golygu bod athletwyr o Gymru bellach wedi ennill medalau aur yn y chwaraeon canlynol: athletau, bocsio, beicio (trac a ffordd), rhwyfo, neidio ceffylau, nofio, taekwondo, cystadleuaeth tridiau a pholo dŵr.

Am yr ail Gemau Olympaidd yn olynol, roedd mwy o fenywod hefyd nag o ddynion yn nifer y medalau a enillodd cystadleuwyr Cymru.

Bedair blynedd yn ôl yn Rio, roedd aur Mills yn un o wyth a enillwyd gan fenywod allan o 11 i gyd gan athletwyr o Gymru.

Yn Tokyo, unwaith eto roedd 11 enillydd medal o Gymru ac roedd chwech yn ferched.

Pa athletwyr o Gymru enillodd fedalau yn Tokyo 2020

Hannah Mills, 470 Hwylio – AUR 

Lauren Price, Bocsio Pwysau Canol - AUR 

Matt Richards, 4 x 200 cyfnewid dull rhydd - AUR 

Calum Jarvis, 4 x 200 cyfnewid dull rhydd - AUR 

Lauren Williams, -67kg Taekwondo - ARIAN 

Elinor Barker, Gweithgaredd Tîm y Merched – ARIAN

Tom Barras, Pedwarawd Rhwyfo – ARIAN

Sarah Jones, Hoci merched - EFYDD 

Leah Wilkinson, Hoci merched - EFYDD 

Oliver Wynne-Griffith, Wythawd Rhwyfo’r Dynion - EFYDD 

Josh Bugajski, Wythawd Rhwyfo’r Dynion – EFYDD

Ac nid dyna ddiwedd stori lwyddiannus Cymru yn y Gemau Olympaidd hyn, chwaith.

Chwalodd Jake Heyward record 1500m Cymru yn rownd gynderfynol y trac cyn gorffen yn nawfed yn y rownd derfynol yn ei Gemau Olympaidd cyntaf yn 22 oed.

Roedd Matt Richards nid yn unig wedi nofio trydydd cymal rhyfeddol ar ei siwrnai at aur y cyfnewid yn y pwll, ond fe dorrodd record Cymru hefyd am y 200m dull rhydd yn y treialon Olympaidd yn Llundain.

Cyrhaeddodd Alys Thomas a Dan Jervis y rownd derfynol Olympaidd yn y pwll, ac roedd chwech o nofwyr o Gymru, mwy nag erioed, yn cyfrif am 20 y cant o garfan nofio Team GB.

Enillodd Lauren Williams yr arian yn y taekwondo, fel y gwnaeth Elinor Barker yng ngweithgaredd tîm y merched yn y beicio a Tom Barras yn y pedwarawdau rhwyfo heb lywiwr. Ac fe wnaeth yr efydd mewn hoci a rhwyfo arwain at 11 o fedalau i gyd - y cyfanswm mwyaf ar y cyd o enillwyr medalau o Gymru mewn Gemau unigol ochr yn ochr â phedair blynedd yn ôl.

Dywedodd Sarah Powell, prif weithredwr Chwaraeon Cymru: “Roedd y rhain yn Gemau oedd yn destun siarad am yr holl resymau anghywir yn y cyfnod yn arwain atyn nhw, ond unwaith i’r campau ddechrau hawliodd yr athletwyr y llwyfan ac fe gawsom ni gyfle i fwynhau eiliadau gwirioneddol eiconig o chwaraeon.

“Er ei fod yn amlwg yn brofiad gwahanol iawn i’r rhai allan yn Tokyo, wrth i gefnogwyr wylio’r holl fwrlwm gartref, fe gawsom ni ddigon o gyfle i fwynhau’r rolyrcosdyr cyfarwydd o uchafbwyntiau ac isafbwyntiau sy’n rhan o chwaraeon a dyma un o’r rhesymau pam mae bod yn gefnogwr yn rhoi cymaint o foddhad.

“I mi, roedd y chwaraeon a’r fformatau newydd yn ychwanegu elfen ffres at y Gemau gan ddod ag egni a chyffro newydd a chynulleidfa newydd gobeithio.

“Mae campau Lauren Price yn dod yn bencampwraig focsio Olympaidd gyntaf Cymru a Hannah Mills yn dod yr hwylwraig gyda’r nifer mwyaf o fedalau yn hanes y Gemau Olympaidd wedi hawlio’r penawdau.

“Fe ddylen ni fod yr un mor falch o’r rhai na chyflawnodd eu nodau personol ond a oedd yn cynrychioli Team GB a Chymru yn wych ar lwyfan y byd gan ddangos bod digon o ffyrdd o gysylltu â’r cyhoedd a’u hysbrydoli heb orfod ennill medal.

“Roedd yn teimlo fel trobwynt i chwaraeon. Dewisodd llawer o'r athletwyr ddefnyddio'r llwyfan a roddwyd iddyn nhw i rannu eu teimladau a siarad yn agored am y pwysau sy'n eu hwynebu.

“Maen nhw wedi helpu i greu dadl iach iawn am bwysigrwydd creu’r amgylchedd cywir. Gobeithio ei bod hi’n sgwrs sy’n parhau ac y byddwn ni’n gweld mwy o gynnydd yn ystod y misoedd sydd i ddod.

“Roedd eu didwylledd yn eu gwneud yn llawer haws uniaethu â nhw ac roedd y ffocws ar siwrnai’r athletwr a’r cymunedau sydd wedi cefnogi a siapio eu profiadau yn wych i’w wylio. Rhaid i mi ddweud bod cyfweliad Lauren ddoe wedi dod â deigryn i'm llygad.

“Rydw i’n edrych ymlaen yn fawr at droi fy sylw at y Gemau Paralympaidd sydd i ddechrau mewn dim ond 15 diwrnod a pharhau i chwerthin a chrïo ochr yn ochr â’n hathletwyr anhygoel ni.”

OLYMPIAID CYMRU 

Rhestr Anrhydeddau Medalau’r Gemau Olympaidd 

1908 LLUNDAIN 5 medal

Paulo Radmilovic, Polo Dŵr – AUR

Paulo Radmilovic, 4x200 nofio dull rhydd – AUR

Albert Gladstone, Wythawd y Dynion – AUR

Reginald Brooks-King, Saethyddiaeth (Rownd Iorc Dwbl y Dynion) – ARIAN

Tîm Cymru, Hoci – EFYDD 

1912 STOCKHOLM 5 medal (1 fenyw)

David Jacobs, 4x100m ras gyfnewid sbrint – AUR

Irene Steer, 4x100m nofio dull rhydd – AUR

Paulo Radmilovic, Polo Dŵr – AUR

William Titt, gymnasteg – EFYDD

William Cowhig, gymnasteg (cyffredinol tîm y dynion) – EFYDD 

1920 ANTWERP 4 medal

Paulo Radmilovic, Polo Dŵr – AUR

Christopher Jones, Polo Dŵr – AUR

Cecil Griffiths, 4x400m cyfnewid – AUR

John Ainsworth-Davies, 4x400m cyfnewid – AUR 

1932 LOS ANGELES 4 medal (2 fenyw)

Hugh Edwards, Rhwyfo parau heb lywiwr – AUR

Hugh Edwards, Rhwyfo parau heb lywiwr – AUR

Valerie Davies, 100m nofio dull cefn – EFYDD

Valerie Davies, 4x100m nofio dull rhydd – EFYDD 

1948 LLUNDAIN 5 medal

Thomas Richards, Marathon – ARIAN

Ken Jones, 4x100m ras gyfnewid sbrint – ARIAN

Ron Davies, Hoci – ARIAN

William Griffiths, Hoci – ARIAN

Syr Harry Llewellyn, Neidio ceffylau tîm – EFYDD 

1952 HELSINKI 4 medal

Syr Harry Llewellyn, Neidio ceffylau tîm – AUR

John Disley, 3000m ras ffos a pherth –EFYDD

Graham Dadds, Hoci – EFYDD

John Taylor, Hoci – EFYDD 

1960 RHUFAIN 2 fedal

David Broome, Neidio ceffylau – EFYDD

Nick Whitehead, 4x100m cyfnewid sbrint – EFYDD 

1964 TOKYO 1 fedal

Lynn Davies, Naid hir – AUR 

1968 DINAS MECSICO 3 medal 

Richard Meade, Cystadleuaeth farchogol dridiau i dimau – AUR

Martyn Woodroffe, 200m nofio hedfan – ARIAN

David Broome, Neidio ceffylau – EFYDD 

1972 MUNICH 3 medal 

Richard Meade, Cystadleuaeth farchogol dridiau i dimau – AUR

Richard Meade, Cystadleuaeth farchogol dridiau unigol – AUR

Ralph Evans, Bocsio pwysau pryf ysgafn – EFYDD 

1980 MOSCOW 2 fedal (1 fenyw)

Michelle Probert, cyfnewid 4x400m – EFYDD

Charles Wiggin, Pâr rhwyfo heb lywiwr – EFYDD 

1984 LOS ANGELES 1 fedal

Robert Cattrall, Hoci – EFYDD 

1988 SEOUL 1 fedal

Colin Jackson, clwydi 110m – ARIAN 

1992 BARCELONA 1 fedal (1 fenyw)

Helen Morgan, Hoci – EFYDD 

1996 ATHEN 2 fedal 

Jamie Baulch, 4x400m cyfnewid – ARIAN

Iwan Thomas, 4x400m cyfnewid – ARIAN 

2000 SYDNEY 1 fedal

Ian Barker, Hwylio (dosbarth 49) – ARIAN 

2004 ATHEN 1 fedal

David Davies, 1,500m nofio dull rhydd – EFYDD 

2008 BEIJING 5 medal (1 fenyw) 

Nicole Cooke, beicio ras ffordd y Merched – AUR

Tom James, Pedwarawd rhwyfo heb lywiwr – AUR

Geraint Thomas, Gweithgaredd tîm beicio – AUR

Tom Lucy, Rhwyfo wyth dyn – ARIAN 

David Davies, Nofio dŵr agored 10km – ARIAN 

2012 LLUNDAIN 7 medal (3 menyw) 

Tom James, Pedwarawd rhwyfo heb lywiwr – AUR

Geraint Thomas, Gweithgaredd tîm beicio – AUR

Jade Jones, -67kg Taekwondo – AUR

Freddie Evans, bocsio – ARIAN 

Chris Bartley, Rhwyfo (pedwarawd ysgafn y dynion) – ARIAN 

Hannah Mills, Hwylio (dosbarth 470) – ARIAN 

Sarah Thomas, Hoci – EFYDD 

2016 RIO – 11 Medal (8 menyw) 

Hannah Mills, Hwylio 470 – AUR

Jade Jones, -58kg Taekwondo – AUR

Owain Doull, Gweithgaredd Tîm y Dynion – AUR

Elinor Barker, Gweithgaredd Tîm y Merched – AUR

James Davies, Rygbi Saith – ARIAN 

Sam Cross, Rygbi Saith – ARIAN 

Victoria Thornley, Sgwlio Dwbl y Merched – ARIAN

Rebecca James, Keirin – ARIAN

Rebecca James, sbrint – ARIAN

Jazz Carlin, 400 metr dull rhydd – ARIAN

Jazz Carlin, 800 metr dull rhydd – ARIAN 

2020 TOKYO – 11 Medal (6 menyw) 

Hannah Mills, Hwylio 470 – AUR 

Lauren Price, Bocsio Pwysau Canol – AUR 

Matt Richards, 4 x 200 cyfnewid dull rhydd – AUR 

Calum Jarvis, 4 x 200 cyfnewid dull rhydd – AUR 

Lauren Williams, -67kg Taekwondo – ARIAN 

Elinor Barker, Gweithgaredd Tîm y Merched – ARIAN

Tom Barras, Pedwarawd Rhwyfo heb lywiwr – ARIAN

Sarah Jones, Hoci merched – EFYDD 

Leah Wilkinson, Hoci merched – EFYDD 

Oliver Wynne-Griffith, Wythawd rhwyfo’r dynion – EFYDD 

Josh Bugajski, Wythawd rhwyfo’r dynion – EFYDD

Cyfanswm: 68 o fedalau  (31 Aur – 25 Arian – 12 Efydd)