Byddai Cwpan y Byd llwyddiannus i Gymru yn Seland Newydd yn gweld y ‘llifddorau’ yn cael eu hagor ymhellach, a gêm y merched a’r genethod yn ‘ffrwydro’ yng Nghymru – yn ôl Arweinydd Graddau Oedran Benywaidd Undeb Rygbi Cymru (URC), Liza Burgess.
Mae Burgess yn gyn chwaraewraig ryngwladol dros Gymru, a chafodd ei chyflwyno’n rhan o Oriel Anfarwolion Rygbi’r Byd yn 2018. Mewn gyrfa a rychwantodd dri degawd, cymerodd ran yng ngêm ryngwladol gyntaf erioed Merched Cymru yn 1987, gan fod yn gapten ar ei gwlad 62 o weithiau, chwarae mewn pedwar Cwpan y Byd a hyfforddi mewn dau arall.
Mae’r gyn-athrawes o Lundain wedi gweld esblygiad, cynnydd mewn diddordeb, a chyfranogiad mewn rygbi merched a genethod yng Nghymru dros y blynyddoedd – gyda chyllid y Loteri Genedlaethol yn cael ei ddosbarthu drwy Chwaraeon Cymru yn chwarae rhan allweddol yn y twf.
A gyda phencampwriaeth Cwpan Rygbi'r Byd y Merched yn cael ei chynnal yn Seland Newydd ar hyn o bryd - mae Burgess wedi dewis dathlu effaith anhygoel y £30 miliwn a mwy yr wythnos sy’n cael ei godi gan chwaraewyr y Loteri Genedlaethol at achosion da ar ddatblygiad rygbi merched a genethod yng Nghymru dros y blynyddoedd - o lawr gwlad i lefel elitaidd.
“Mae’r twf nawr yn anghredadwy,” meddai Burgess, wrth edrych yn ôl ar flwyddyn hynod bwysig a welodd URC yn dyfarnu cytundebau proffesiynol i 31 o chwaraewyr benywaidd yng Nghymru am y tro cyntaf.
“Mae’r llifddorau’n dechrau agor yn llydan. Ac mae mwy a mwy o gyfleoedd, hyd yn oed yn fasnachol hefyd,” meddai.
“Rydyn ni eisiau cyfateb yr hyn y mae’r dynion yn ei gael ac mae’n wych gweld sut mae’n esblygu.
“Mae gennym ni ffordd bell i fynd o hyd ond, o ran pa mor gyflym yw’r cynnydd, ac o ran faint o sylw rydyn ni’n ei weld, bydd yn rhoi anogaeth i’r merched ifanc yma godi’r bêl a chwarae’r gêm, mae’n enfawr.
“Mae yna rai modelau rôl gwych allan yna, o ran chwaraewyr ond hefyd y dyfarnwyr.
“Mae arian y Loteri Genedlaethol yn amlochrog, gan ddechrau gyda chyfleusterau a’r gefnogaeth gyfan honno i’r athletwr. Ar lefel gymunedol mae’n ymwneud â’r cyfleusterau oherwydd mae gallu darparu cyfleusterau hyfforddi dan do iawn i athletwyr yn hynod ddrud.
“Mae’r Loteri Genedlaethol yn helpu i gefnogi hynny. Wedyn o ran yr ochr elitaidd, rydych chi’n edrych yn fwy ar y gefnogaeth i’r athletwyr y mae’r timau ei hangen o ran gwyddoniaeth a meddygaeth, cryfder a chyflyru, cymorth meddygol.
“Mae’r holl gefnogaeth yna’n dod gyda’r athletwr, gyda’r pecyn i’w cael nhw i’r lefel elitaidd yna. O hynny daw cyfleusterau i adfer gyda phyllau nofio, mae angen i athletwyr adfer, ac maen nhw’n cael eu hariannu gan y Loteri Genedlaethol. Yr holl bethau hynny nad ydych chi o reidrwydd yn meddwl amdanyn nhw.”
