Ambell brawf newydd i Rygbi’r Gynghrair Cymru

Mae Rafiuke Taylor - un o'r 14 o chwaraewyr gyda Dreigiau Gleision Caerdydd yn y garfan - wedi ennill pum cap yn chwarae rygbi'r undeb dros Gymru rhwng 2013 a 2014 ac felly gallai fod y chwaraewraig rygbi cod deuol ryngwladol gyntaf yng Nghymru.

Ar lefel grŵp oedran, mae gan Gymru garfan genedlaethol D19, sy'n cael ei hyfforddi gan gyn chwaraewr Cymru, Anthony Walker, yn ogystal â thîm D16 sy'n gallu brolio mai'r cawr ar lefel Prydain Fawr, Lee Crooks, yw eu hyfforddwr.

Ond nid dim ond yr elfen ryngwladol yn rygbi'r gynghrair Cymru sy'n esblygu. Ar lawr gwlad ac ar lefel clwb, mae pethau'n dechrau newid.

Mae gêm glwb y dynion wedi cael anhawster erioed gyda chynnal uwch gynghrair gartref gyda dyfnder a safon yng Nghymru, ond mae'r cynghreiriau wedi blodeuo ar lefelau Dan 12, Dan 14 a Dan 16 y tymor yma.

Mae llawer o'r ieuenctid yma'n chwarae'r ddau god o rygbi - undeb a chynghrair - sy'n wahanol iawn i 25 mlynedd yn ôl pan oedd y ddwy gamp yn gweithredu mewn bydoedd cwbl ar wahân.

Mae'r ddau brif glwb yng Nghymru - Crusaders Gogledd Cymru (Wrecsam) a Raiders Gorllewin Cymru (Llanelli) - yn chwarae yng Nghynghrair Un, trydedd haen rygbi'r gynghrair proffesiynol, ac roedd yr haf yma'n un nodedig i'r Raiders a enillodd eu gêm gynghrair gyntaf gan roi terfyn ar golli 44 gêm yn olynol.

Ar y lefel is, y gêm gymunedol, mae gwendid cynghrair gartref Cymru wedi arwain at Ddreigiau Gleision Caerdydd a'r Valley Cougars - sy'n chwarae yn Nelson a Threharris - yn ymuno â chynghrair newydd o'r enw'r Southern Conference.

Mae'n gyfle i'r ddau glwb o Gymru godi safonau a chynyddu incwm, drwy chwaraeon ochr yn ochr â chlybiau gorau Lloegr ar y lefel honno.

Mae timau rygbi'r gynghrair i fyfyrwyr i'w gweld erbyn hyn ym Met Caerdydd ac ym Mhrifysgolion Abertawe, Aberystwyth a Bangor.

Mae Coleg Y Cymoedd, yn Rhondda Cynon Taf a Chaerffili, yn cynnig cwrs astudio llawn amser mewn rygbi'r gynghrair hyd yn oed - yr unig un yn y wlad.

Hefyd mae gan Gymru dîm cynrychioliadol o'r gêm gymunedol erbyn hyn, sef y Dragonhearts, sy'n chwarae'r Lionhearts o Dde Lloegr yng Nghastell-nedd ar yr un diwrnod â'r gem gyntaf honno i ferched Cymru ar Hydref 26.

Yn ogystal, mae carfan cadair olwyn Cymru wedi chwarae gemau yr hydref yma, gyda buddugoliaeth yn erbyn yr Alban ond colli ddwywaith yn erbyn Lloegr.

Dywedodd prif weithredwr newydd Rygbi'r Gynghrair yng Nghymru, Gareth Kear: "Rydw i wrth fy modd gyda phob math o chwaraeon, ac yn enwedig rygbi'r gynghrair, oherwydd mae wastad wedi bod yn agored ac yn gynhwysol i bob rhan o'r gymuned.

"Gan weithio gyda'n partneriaid strategol, Chwaraeon Cymru, gall rygbi'r gynghrair helpu i'n gwneud ni'n genedl fwy actif a sicrhau mwynhad oes o chwaraeon i bawb."