Mae gwirfoddolwyr yn chwarae rhan hanfodol mewn chwaraeon, o glybiau ar lawr gwlad i athletwyr elitaidd. Dyma pam mae Chwaraeon Cymru yn nodi’r Wythnos Gwirfoddolwyr (1 Mehefin i 7 Mehefin), drwy ddathlu’r bobl wych sy’n gwneud gwahaniaeth yn eu cymunedau.
Mae Olivia Brunt (15), Carys Carpenter (18) a Nia James (19) o Academi Valley’s Gymnastics wedi gwirfoddoli gyda phrosiect Us Girls gan StreetGames, sydd â’r nod o roi cyfle i ferched ifanc 13 i 19 oed mewn cymunedau nad ydynt yn cael eu gwasanaethu’n ddigonol i fod yn actif.
Drwy gyfuniad o gyllid gan StreetGames a Chronfa Cymru Actif Chwaraeon Cymru, maen nhw wedi gallu cynnig gweithgareddau chwaraeon i ferched ifanc yn eu cymuned.
Mae eu sesiynau wythnosol wedi bod yn cael eu cynnal yn llwyddiannus ers dros flwyddyn ac wedi bod yn hynod boblogaidd ymhlith y merched yn eu hardal, gyda rhai sesiynau’n denu cymaint â 40 o ferched.
Roedden nhw'n gwybod ei bod yn bwysig iawn bod y sesiynau'n adlewyrchu'r hyn roedd y cyfranogwyr eisiau ei wneud - sy'n ymddangos fel rhoi cynnig ar dipyn o bopeth!
Esboniodd Carys: “Rydyn ni’n gofyn i’r cyfranogwyr pa weithgareddau yr hoffen nhw eu gwneud yn ystod ein sesiynau gan ein bod ni’n gwybod ei bod yn bwysig bod gan y merched berchnogaeth a’u bod nhw’n gwneud gweithgareddau maen nhw’n eu hoffi. Rydyn ni'n gwneud gweithgareddau fel golff, pêl droed, pêl rwyd, gymnasteg, dawns, crefftau a rhedeg rhydd - unrhyw beth a dweud y gwir.
Rydyn ni’n dod â phobl i mewn i gyflwyno a hyfforddi sesiynau os nad oes gennym ni’r arbenigedd.”
Roedd y tair merch yn arfer cystadlu mewn gymnasteg gyda’r clwb, ond bellach maen nhw’n treulio eu hamser rhydd yn cynnal y sesiynau Us Girls wythnosol, ochr yn ochr â hyfforddiant gwirfoddol.
Dywedodd Nia: “Mae bod yn wirfoddolwr wedi bod yn rhan o fy mywyd i erioed ac mae’n rhywbeth rydw i wastad wedi mwynhau ei wneud, gan fy mod i’n rhoi yn ôl i bobl heb wobr faterol, dim ond y wobr o weld unigolion yn ffynnu mewn camp maen nhw’n mwynhau cymryd rhan ynddi. ”
Ychwanegodd Carys: “Rydw i wrth fy modd yn gwirfoddoli gan ei bod yn wych gwylio llawer o ferched ifanc yn datblygu mewn chwaraeon, ond hefyd gwylio eu hyder nhw’n tyfu.
“Fel gwirfoddolwr rydw i’n sicrhau fy mod i’n garedig ac yn gwrando, i wneud yn siŵr bod pawb yn teimlo eu bod nhw’n gallu ymddiried yno i.”
Yn Arolwg Chwaraeon Ysgol Chwaraeon Cymru, mae merched wedi adrodd yn gyson am lai o gyfranogiad mewn chwaraeon o gymharu â’u cyfoedion gwrywaidd. Canfu’r arolwg diweddaraf bod 43% o fechgyn yn cymryd rhan mewn chwaraeon wedi’u trefnu y tu allan i’r cwricwlwm deirgwaith neu fwy yr wythnos o gymharu â 36% o ferched. Mae lleihau'r anghydraddoldeb yma’n rhan hanfodol o'r prosiect.
Dywedodd Olivia: “Rydw i’n meddwl ei bod yn hynod bwysig cael merched ifanc i gymryd rhan mewn gweithgareddau corfforol oherwydd mae’n rhoi cyfle iddyn nhw ddatblygu a dysgu sgiliau newydd fydd arnyn nhw eu hangen yn nes ymlaen yn eu bywydau.
Mae hefyd yn rhoi cyfle iddyn nhw wneud ffrindiau newydd a ffurfio cysylltiadau na fydden nhw wedi teimlo y gallen nhw eu gwneud o’r blaen efallai.”
Cytunodd Carys, gan ddweud: “Mae chwaraeon yn rhoi cyfle i ferched ifanc gadw’n heini wrth fwynhau eu hunain a gwneud ffrindiau. Mae bod mewn chwaraeon yn agor cymaint o gyfleoedd hwyliog ac yn helpu gyda straen ac iechyd meddwl.”
