Y Weledigaeth ar gyfer chwaraeon yng Nghymru yw creu cenedl actif, gyda chymaint o bobl â phosibl wedi’u hysbrydoli i fod yn actif drwy chwaraeon. Mae’r adran ganlynol yn archwilio ystod o ddata’r Arolwg Chwaraeon Ysgol, gan edrych ar gyfranogiad a darpariaeth, er mwyn helpu i feithrin gwell dealltwriaeth o lefelau gweithgarwch chwaraeon a chyfleoedd i bobl ifanc yng Nghymru.
3. 1 Cyfranogiad cenedlaethol
Ledled Cymru, cymerodd 97% o ddisgyblion ran mewn o leiaf un gamp yn ystod y flwyddyn academaidd ddiwethaf, sy’n cyfateb i fwy na 304,000 o ddisgyblion.
Mae’r cyfranogiad mewn chwaraeon yn amrywio yn ôl lleoliad. Cymerodd 50% (157,000) o ddisgyblion ran mewn chwaraeon allgyrsiol yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, a chymerodd 65% (202,000) o ddisgyblion ran mewn chwaraeon clwb cymunedol yn ystod y flwyddyn academaidd ddiwethaf.
Graff 1: Unrhyw gyfranogiad mewn chwaraeon yn ôl lleoliad
Troednodyn: Mae chwaraeon allgyrsiol yn cyfeirio at chwaraeon mewn clwb ysgol. Gallai hyn fod yn ystod amser cinio, ar ôl ysgol, mewn clwb brecwast, neu gyda chlwb ysgol ar-lein.
3.2 Amledd cyfranogiad cenedlaethol
Cymerodd 39% (124,000) o ddisgyblion ran mewn chwaraeon trefnus y tu allan i’r cwricwlwm deirgwaith neu fwy yr wythnos (Dangosydd Cenedlaethau’r Dyfodol 38). Mae hwn yn ostyngiad o 9 pwynt canran ers 2018, pan gymerodd 48% o ddisgyblion ran mewn chwaraeon trefnus y tu allan i’r cwricwlwm deirgwaith neu fwy yr wythnos.
I’r gwrthwyneb, dywedodd 36% (111,000) o ddisgyblion nad oeddent yn cymryd rhan yn aml mewn chwaraeon trefnus y tu allan i’r cwricwlwm (h.y., yn cymryd rhan lai nag unwaith yr wythnos). O gymharu, dim ond 28% o ddisgyblion yn 2018 a nododd nad oeddent yn cymryd rhan yn aml mewn chwaraeon trefnus y tu allan i’r cwricwlwm.
Graff 2: Amledd y cyfranogiad mewn chwaraeon trefnus y tu allan i’r cwricwlwm
Troednodyn: Mae chwaraeon trefnus yn cyfeirio at unrhyw gyfranogiad allgyrsiol neu mewn clwb cymunedol
3.3 Amledd cyfranogiad cenedlaethol mewn lleoliad clwb cymunedol
Cymerodd 56% (174,000) o ddisgyblion ran mewn chwaraeon mewn clwb cymunedol unwaith yr wythnos o leiaf yn ystod y flwyddyn academaidd ddiwethaf. Mae hyn yn ostyngiad o 9 pwynt canran ers 2018.
Y gamp fwyaf poblogaidd i gymryd rhan ynddi mewn clwb cymunedol unwaith yr wythnos o leiaf oedd pêl droed, gyda 61,000 o ddisgyblion yn dweud eu bod yn cymryd rhan yn y gamp hon yn rheolaidd. Gellir gweld dadansoddiad llawn o gyfranogiad mewn clwb cymunedol unwaith yr wythnos o leiaf yn atodiad B.
Graff 3: Y chwaraeon y cymerwyd rhan fwyaf ynddynt mewn clwb cymunedol unwaith yr wythnos o leiaf
3.4 Aelodaeth o glwb chwaraeon yn genedlaethol
Dywedodd 54% (170,00) o ddisgyblion eu bod yn aelod o glwb chwaraeon yn ystod y flwyddyn academaidd ddiwethaf. Mae hyn yn ostyngiad ar y ffigyrau a welwyd yn 2018, pan ddywedodd 59% o ddisgyblion Cymru eu bod yn aelod o glwb chwaraeon.
3.5 Gwirfoddoli mewn chwaraeon yn genedlaethol
Gall disgyblion weithio tuag at genedl actif hefyd drwy helpu i gyflwyno chwaraeon. Gofynnwyd i ddisgyblion a ydynt yn gwirfoddoli neu’n helpu gyda chwaraeon yn yr ysgol neu yn eu cymuned. Dywedodd 24% (75,000) o ddisgyblion eu bod yn gwirfoddoli neu’n helpu gyda chwaraeon yn yr ysgol neu mewn clwb cymunedol.
Yn 2018, dywedodd 32% o’r ymatebwyr eu bod yn gwirfoddoli neu’n helpu gyda chwaraeon yn yr ysgol neu mewn clwb cymunedol.
3.6 Darpariaeth AG gwricwlaidd
Mae’r wybodaeth ganlynol yn ymwneud â’r ymatebion a gafwyd o adran athrawon yr arolwg.
Ar gyfartaledd, darparwyd 93 munud yr wythnos o AG gwricwlaidd mewn ysgolion cynradd ledled Cymru ym mlwyddyn academaidd 2021/2022. Yn yr un modd, darparwyd 93 munud yr wythnos o AG gwricwlaidd ar gyfartaledd mewn ysgolion uwchradd yng Nghymru ym mlwyddyn academaidd 2021/2022.
Tabl 1: Munudau cwricwlaidd cyfartalog o AG a ddarperir yr wythnos, yn ôl sector
2018
2022
Ysgolion Cynradd
99 munud
93 munud
Ysgolion Uwchradd
95 munud
93 munud
3.7 Darpariaeth AG a / neu chwaraeon ar-lein
Gofynnodd arolwg eleni hefyd i ysgolion i ba raddau yr oeddent yn cyflwyno AG a / neu chwaraeon ysgol gan ddefnyddio dulliau ar-lein.
Dywedodd 78% o ysgolion ledled Cymru eu bod wedi cyflwyno AG a / neu chwaraeon ysgol o bell gan ddefnyddio dulliau ar-lein ers dechrau’r pandemig, tra bo 32% o ysgolion wedi darparu AG a / neu chwaraeon ysgol o bell gan ddefnyddio dulliau ar-lein ers dechrau blwyddyn academaidd 2021/2022.
Dywedodd 9% o ysgolion hefyd eu bod yn bwriadu defnyddio dulliau ar-lein yn rheolaidd i gyflwyno AG a / neu chwaraeon ysgol yn y dyfodol.
3.8 Ffactorau sy'n dylanwadu ar y ddarpariaeth gwricwlaidd ac allgyrsiol ar gyfer chwaraeon
Gofynnwyd i athrawon hefyd pa ffactorau sy'n dylanwadu'n bennaf ar y chwaraeon a gynigir yn ystod sesiynau cwricwlaidd ac allgyrsiol.
Tabl 2: Ffactorau sy'n dylanwadu ar y ddarpariaeth gwricwlaidd ac allgyrsiol ar gyfer chwaraeon
Darpariaeth chwaraeon gwricwlaidd
Darpariaeth chwaraeon allgyrsiol
Y cyfleusterau chwaraeon sydd ar gael yn yr ysgol neu yn y gymuned
90%
76%
Mynediad at yr offer chwaraeon angenrheidiol
81%
66%
Sgiliau staff
79%
70%
Dewisiadau disgyblion
53%
50%
Cyfleoedd i gystadlu yn lleol
48%
33%
Capasiti staff
47%
58%
Hyfforddiant blaenorol staff
42%
28%
Dewisiadau staff
37%
47%
Cefnogaeth ychwanegol
27%
23%
Cynsail hanesyddol (h.y., rydyn ni wedi gwneud hyn erioed)
21%
15%
Arall
3%
7%
Adroddwyd mai argaeledd cyfleusterau chwaraeon yn yr ysgol neu yn y gymuned oedd y ffactor mwyaf tebygol o ddylanwadu ar y ddarpariaeth chwaraeon gwricwlaidd ac allgyrsiol. Yn y cyfamser, dywedodd athrawon bod dewis y disgyblion yn dylanwadu ar tua hanner y ddarpariaeth chwaraeon gwricwlaidd ac allgyrsiol mwn ysgolion.
